เสือจนท่า ข้าจนทาง หมายถึงอะไร? สำนวนสุภาษิตไทยที่กล่าวว่า เสือจนท่า ข้าจนทาง หมายถึง (สำ) จำเป็นต้องยอมเพื่อเอาตัวรอด. อ้างอิงจาก พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔
สำนวน เสือจนท่า ข้าจนทาง ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนที่จำเป็นต้องยอมเพื่อเอาตัวรอด ไม่มีหนทางที่จะสู้.
ที่มาของสำนวน เสือจนท่าข้าจนทางนั้นมากจากการที่เสือถูกล่าไม่มีทางหนีต่อไปแล้ว จะต้องยอมสละชีวิต ข้าจนทาง ก็หมายถึง คนที่หมดหนทางที่จะไปจำเป็นต้องทนอยู่ในสภาพนั้นๆอย่างไม่มีทางเลือก
เสือ หมายถึง (๑) น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ในวงศ์ Felidae รูปร่างลักษณะคล้ายแมวแต่ตัวโตกว่ามาก เป็นสัตว์กินเนื้อ นิสัยค่อนข้างดุร้าย หากินเวลากลางคืน มีหลายชนิด เช่น เสือโคร่ง [Panthera tigris (Linn.)] เสือดาวหรือเสือดำ [P. pardus (Linn.)], โดยปริยายใช้เรียกคนเก่งคนดุร้าย
จน หมายถึง (๓) ก. หมดทาง เช่น จนใจ คือ ไม่มีทางที่จะทำได้อย่างคิด, จนตรอก คือ ไม่มีทางไป, จนแต้ม คือ ไม่มีทางเดินหรือไม่มีทางสู้, จนมุม คือ ไม่มีทางหนี.
ท่า หมายถึง (๓) น. ชั้นเชิง, ท่วงที, เช่น พลาดท่า ได้ท่า เสียท่า.
ข้า หมายถึง น. ประชาชน, ราษฎร, เช่น ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน, คน, บริวาร, เช่น ข้าเก่าเต่าเลี้ยง ข้าหนีเจ้าบ่าวหนีนาย, ทาส เช่น ข้าทาส.
ทาง หมายถึง (๓) น. โอกาส เช่น ไม่มีทางจะสำเร็จ
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน เสือจนท่า ข้าจนทาง ในประโยค
1. “อ้ายเสือในยุคก่อน จะต้องเป็นผู้มีคุณธรรม เป็นผู้ยิ่งใหญ่น่าเกรงขาม พูดจริงทำจริง ตัดสินใจเด็ดขาด มีสัจจะ มีศักดิ์ศรี ที่สำคัญคือ ต้องกตัญญูต่อผู้มีคุณ ไม่ทำร้ายเด็กและผู้หญิง จึงคำว่า ‘ชาติเสือต้องไว้ลาย’ และถ้าถึงคราวอับจนหนทางก็จะเปรียบว่า เป็น ‘เสือลำบาก’ หรือ ‘เสือจนท่า ข้าจนทาง’ (น.ไม่มีทางเลือก, หมดทางไป)”
2. การนี้จะต้องหักหาญกระทำโดยสุภาษิตที่ว่า เสือจนท่าข้าจนทาง เสือสิ้นตวัก สุนัขจนตรอก คำว่า เสือสิ้นตวัก หมายถึงเสือไม่มี เล็บ สุนัขจนตรอก สุนัขวิ่งเข้าไปในตรอก
3. เสือจนท่า ข้าจนทาง” ไม่มีทางเลือก หมดทางไป. “เสือติดจั่น” คนเก่งเข้าที่คับขันหรือตกอยู่ในภาวะลำบาก.
4. เสือจนท่า ข้าจนทาง เป็นเสือร้ายสิ้นท่าแรงล้าอ่อน เป็นบ่าวจนทางจรทุกถิ่นที่ ต้องยอมใจให้ข่มขมชีวี สุดเลี่ยงลี้จำรับด้วยอับจน สำนวนว่าภาวะชะตาตก ต้องอัดอกกลั้นกลืนทนฝืน ..
5. จึงคำว่า'ชาติเสือต้องไว้ลาย'และถ้าถึงคราวอับจนหนทางก็จะเปรียบว่าเป็น'เสือลำบาก'หรือ'เสือจนท่า ข้าจนทาง'(น.ไม่มีทางเลือก,หมดทางไป)”.
6. เสือจนท่าข้าจนทางหมดหว่างไป หน้าเนื้อใจเสือมีมากหนักหนา. เสือสู้กันหญ้าแพรกแหลกถ้วนหน้า เจ้ากิ้งก่าได้ทองผยองตน.
7. ถึงจะเพิ่งได้เจอกันจริง ๆ ไม่ถึงยี่สิบสี่ชั่วโมง แต่สัญชาตญาณก็บอกเจติยาว่า เดมิเอโน ซอเรนติโน ไม่ใช่ 'เสือจนท่าข้าจนทาง' หรือเสือที่ไร้ทางเลือกไม่มีทางไป ..
8. 'มาพูดคุยกับนายเสนาะ เพราะเป็นผู้ใหญ่บ้านเมือง ถึงตัวจะเตี้ย แต่ความคิดไม่เตี้ย สิบคนเข้าไม่ทันหนึ่งคนออก ผมไม่ใช่เสือจนท่า ข้าจนทาง มีที่ไปเหมือนกัน' ...
9. ถึงตอนนี้ เรียกได้ว่า อยู่ในสถานะ เสือจนท่า ข้าจนทาง ไม่รู้ว่าจะเดินไปทางไหนต่อดี มันตันไปหมดถ้ายังหาทางออกไม่ได้ในเร็ววัน คงต้องยอมแพ้แล้วหละ มาคราวนี้ ไม่ไหวจริงๆ
10. คนเราถึงแม้ว่าจะเหนื่อยล้าก็ไม่ควรที่จะทำตัวเป็น เสือจนท่า ข้าจนทาง ไร้กำลังใจหรือเรี่ยวแรงที่จะเดินต่อไป จงจำเอาไว้ชีวิตยังมีพรุ่งนี้เสมอ