สำนวน พร้างัดปากไม่ออก ใช้ในการเปรียบเปรยถึงคนที่นิ่งเงียบ ไม่ค่อยพูดจากับใคร หรือคุยกับใคร
ที่มาของสำนวน พร้างัดปากไม่ออก คนที่พูดน้อยมาก หรือไม่ยอมพูดอะไร ชนิดที่ว่า พร้างัดปากไม่ออก ไม่ว่าจะใช้วิธีบังคับ หรือหว่านล้อมอย่างไรก็ไม่ยอมพูดอะไรออกมาเลย
การเป็นคนพูดน้อย ชนิดที่ว่า พร้างัดปากไม่ออก ไม่ว่าจะทำอย่างไร ก็ไม่สามารถทำให้พูดได้ พูดน้อยมาก ก็เป็นเรื่องดี เพราะทำให้คนดูไม่ออกว่าคิดอะไร และไม่รู้ว่าเป็นคนแบบไหน เป็นการสร้างกำแพงกั้นตัวเอง ไม่ให้ใครกล้ามาวุ่นวาย บางคนมีพฤติกรรมแบบนี้ เพราะต้องการความเป็นส่วนตัว แตกต่างกับบางคนที่เห็นแก่ตัว บางคนเห็นว่าไม่พูด ก็ถือวิสาสะ ไม่เกรงใจ อยากทำอะไรก็ทำ
- พร้า หมายถึง [พฺร้า] น. มีดขนาดใหญ่, ถ้าเป็นรูปเพรียวยาวสำหรับถือกรีดกราย เรียกว่า พร้ากราย หรือ มีดกราย ทางถิ่นปักษ์ใต้เรียกว่า พร้าโอ หรือ มีดโอ, ถ้าปลายเป็นขอมีด้ามยาวสำหรับใช้เกี่ยวตัด เรียกว่า พร้าขอ หรือ มีดขอ, ถ้าปลายงุ้ม สันหนา และด้ามสั้น เรียกว่า พร้าโต้, มีดโต้ หรือ อีโต้ ก็เรียก, ถ้าเป็นรูปเพรียวยาวด้ามงอ ๆ สำหรับหวดหญ้า เรียกว่า พร้าหวด หรือ มีดหวด, ถ้าปลายแบนโตมีคม สำหรับขุดดินได้ เรียกว่า พร้าเสียม, ถ้าปลายตัดมีรูปโค้งนิด ๆ เรียกว่า พร้าถาง.
- งัด หมายถึง (๑) ก. ทำให้เผยอหรือเคลื่อนที่โดยใช้วัตถุยาวคัด เช่น งัดตะปู งัดซุง
- ปาก หมายถึง (๑) น. ส่วนหนึ่งของร่างกายคนและสัตว์ อยู่ที่บริเวณใบหน้า มีลักษณะเป็นช่องสำหรับกินอาหารและใช้สำหรับเปล่งเสียงได้ด้วย
- ไม่ หมายถึง ว. มิ, คำปฏิเสธความหมายของคำที่อยู่ถัดไป เช่น ไม่กิน ไม่ดี, ถ้าอยู่ท้ายคำ ต้องมีคำ หา อยู่หน้า เช่น หากินไม่.
- ออก หมายถึง (๑) (โบ) น. คำนำหน้าบรรดาศักดิ์ เช่น ออกพระ ออกหลวง ออกขุน
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน พร้างัดปากไม่ออก ในประโยค
1. พอถามถึงนี่ทำเป็นปากแข็งพระงัดปากไม่ออกเพราะกลัวจะได้ใช้หนี้เพื่อนที่ทำการยืมมาจำนวนมากในช่วงต้นของการเข้ามาทำงานใหม่ๆ2. เธอเป็นคนปากแข็งมากเลยไปมากพาลนะปากไม่ออกเลยทีเดียวจะปล่อยให้พูดอะไรแต่ละคำเหนือเรียกว่าย่าเย็นเสียจนไม่อยากจะคุยด้วยแล้ว
3. พอเขาถูกจับโกหกได้ก็เลยเอาแต่นั่งก้มหน้านิ่ง ไม่พูดไม่จาเหมือนพร้างัดปากไม่ออก
4. เขารู้สึกมีปมด้อย ตอนเด็กๆ เพื่อนมักชอบล้อเลียนที่เขาพูดไม่ชัดครั้นโตมาเลยเป็นพวกพร้างัดปากไม่ออก
5. เจ้าน้อยนี่มันพร้างัดปากไม่ออกจริง ๆ มีอะไรไม่ค่อยพูด แต่ทำงานจริงจังมาก
6. อย่าทำเป็นคนพร้างัดปากไม่ออกอยู่เลยเพื่อน มีอะไรก็บอกกันบ้าง
7. เจ้าจงพูดน้อยแบบพร้างัดปากไม่ออก ดีกว่าพูดแกว่งปากหาเสี้ยนไปเรื่อยนะลูก
8. พร้างัดปากไม่ออก โบราณใช้สำนวนคำพังเพยนี้บอกถึงลักษณะของคนที่ไม่ชอบพูด มีแต่นิ่งฟัง หรืออาจจะใช้กับผู้ที่ถูกบังคับให้พูดแล้วไม่ยอมพูด แม้จะตีด่าเฆี่ยนฆ่าอย่างไร ...
9. อาจารย์หนุ่มได้แต่ก้มหน้า ดั่งพร้างัดปากไม่ออก “นี่ก็โรงเรียนชายล้วนเหมือนกันนี่ หวังว่าคงไม่มีพวกวิปริตผิดเพศแบบนั้นนะ”
10. พร้างัดปากไม่ออก ” กรอกลูกตา ปวดอุราก็เพราะเหน็บให้เจ็บใจ !!! โบราณว่า “ เล่นกับหมา หมาเลียปาก ” ลดตัวมาก ... วางตัวไม่เหมาะสม. จนบางทีเผลอไผล .
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔