สำนวน ผ้าขี้ริ้วห่อทอง ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนที่มั่งมีร่ำรวย แต่มักแต่ตัวซอมซ่อ หรือไม่ต้องการที่จะอวดร่ำอวดรวย โดยแต่ตัวปกติธรรมดาเหมือนคนทั่วๆไป
ที่มาของสำนวน “ผ้าขี้ริ้วห่อทอง” เปรียบเปรยถึงหากเราเห็นผ้าขี้ริ้วเราก็จะรู้สึกว่าสกปรกหรือไม่น่าพิสมัย แต่หารู้ไม่ว่าข้างในผ้าขี้ริ้วนั้นมีของมีค่าก็คือทองอยู่ข้างใน. เหมือนกับคนที่ร่ำรวย แต่ไม่ต้องการอวดตัวว่าตนเองร่ำรวย มักจะใส่เสื้อผ้าซอมซ่อให้คนอื่นเห็น ซึ่งตรงข้ามกับคนชอบอวดรวย ใส่เสื้อผ้าราคาแพง เครื่องประดับต่างๆที่ได้มาจากการกู้หนี้ ยืมสินเพื่อมาซื้อสวมใส่อวดคนอื่นว่าตนร่ำรวย
- ผ้าขี้ริ้ว หมายถึง (๑) น. ผ้าเก่าที่ใช้เช็ดถูเป็นต้น (อ. amasum).
- ห่อ หมายถึง (๑) ก. พันหรือหุ้มสิ่งของด้วยใบไม้หรือกระดาษเป็นต้น
- ทอง หมายถึง (๑) น. ธาตุแท้ชนิดหนึ่งเนื้อแน่นมาก สีเหลืองสุกปลั่ง เป็นโลหะมีค่า, เรียกเต็มว่า ทองคำ, โบราณกำหนดคุณภาพของเนื้อ ตั้งแต่เนื้อสี่ถึงเนื้อเก้า โดยตั้งพิกัดราคาตามเนื้อทอง เช่น ทองเนื้อหก คือ ทองหนัก ๑ บาท ราคา ๖ บาท ทองเนื้อเก้า คือ ทองหนัก ๑ บาท ราคา ๙ บาท. (ประกาศ ร. ๔), ทองเนื้อเก้านี้เป็นทองแท้เป็นทองบริสุทธิ์ เรียกว่า ทองธรรมชาติ ทองเนื้อแท้ ทองนพคุณ หรือบางทีเรียกว่า ทองชมพูนุท เช่น ดังทองชมพูนุทเนื้อเก้า (สังข์ทอง ตอนตีคลี)
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน ผ้าขี้ริ้วห่อทอง ในประโยค
2. ผ้าขี้ริ้วห่อทองของจริง! 'ซาเล้ง'บ้านหรู-ขอเลิกดูที่ภายนอก. หนุ่มเปิดใจเล่านาที อาสาช่วยลุงซาเล้งเก็บของเก่าขาย กลับเจออยู่บ้านหรูดูดี ..
3. ท่านอาจารย์มหา(บัว) ท่านชมว่าเหมือนผ้าขี้ริ้วห่อทอง ท่านพูดให้โยมฟัง ท่านไม่ได้พูดกับอาตมา แสดงว่าท่านต้องการสอนพวกโยมนั่นแหละ ชีวิตคนบนโลกนี้มันก็เป็นเหมือนผ้าขี้ริ้ว .
4. ตะลึงกันทั้งร้าน ! ลุงใส่เสื้อขาดวิ่นเดินเข้าร้านทอง ถามซื้อสร้อยคอหนัก 5 บาท ราคาร่วมแสนบาท ก่อนจะควักเงินปึก จ่ายสดเป็นฟ่อน ๆ นี่แหละ.. ผ้าขี้ริ้วห่อทอง
5. ผ้าขี้ริ้วห่อทอง ผมไม่ค่อยมีตังค์ มีมาแค่ล้านเดียวเองครับ
6. ผ้าขี้ริ้วห่อทอง! ลุงใส่เสื้อขาด ซื้อทอง 5 บาท ควักเงินแสนจ่ายสดเป็นฟ่อน.
7. เห็นเสื้อผ้าเขาอย่างกับผ้าขี้ริ้วแบบนั้นนะใครจะรู้ว่าเขาเป็นพวกผ้าขี้ริ้วห่อทองที่ไม่ต้องทำงานก็มีกินมีใช้ไปจนตาย; เศรษฐีสมัยนี้ไม่ค่อยแต่งตัวแล้วถ้าไม่สังเกตไม่รู้หรอก
8. ผ้าขี้ริ้วห่อทองชัดๆ !! เปิดทรัพย์สินที่หลายคนยังไม่รู้ ของหนุ่มอีสาน "ก้อง หัวยไร่" เห็นแล้ว แฟนเพลงตะลึงตาค้าง !
9. ครั้งหนึ่งเคยมีพี่ท่านหนึ่งพูดกับผมว่า `เธอนี่เป็นผ้าขี้ริ้วห่อทองนะ`ตอนได้ยินประโยคนั้น ผมยังไม่ได้คิดอะไรมากนัก ...
10. เรื่องคนรวยแล้วเป็นผ้าขี้ริ้วห่อทองนะ ที่จริงแล้วพื้นเพเขามาแบบนั้นไม่ได้ติดหรูมาตั้งแต่เกิด แทบไม่ได้ซื้อของแพงหรือนาน ๆ ซื้อที ที่สำคัญเขาไม่ได้มีสังคมต้องไป
11. ผ้าขี้ริ้วห่อทองในยุคนี้. พวกเรากำลังจะเรียนจบชั้นมัธยมต้น ทุกคนค้นพบว่าความรุ่งโรจน์ของชีวิตฝากไว้กับการศึกษา ต่างมุ่งไปเมืองหลวงเพื่อชีวิตที่ดีกว่า
12. ผ้าขี้ริ้วห่อทองชัดๆ!!! แอบส่องโรงจอดรถ "บัวขาว" กับรถสุดหรู! แต่โรงรถไทบ้านขนานแท้ งานนี้ไม่ใช่รวยธรรมดาแต่รวยเว่อร์!!!
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔