สำนวน ผ่อนสั้นผ่อนยาว ใช้ในการเปรียบเปรยถึงการประนีประนอมกัน, อะลุ้มอล่วย ผ่อนหนักผ่อนเบาให้แก่กัน.
ที่มาของสำนวน ผ่อนสั้นผ่อนยาว มาจากการทำให้หย่อน หรือ คลายความตึง หรือ ที่เราเรียกกันว่า “ ผ่อน ” ให้ตามความเหมาะสมเหมือนกับการตั้งสายพิณ การตั้งสายตึงเกินไป หรือหย่อนเกินไปนั้นจะทำให้เสียพิณเพี้ยนฟังไม่ไพเราะ ดังนั้นการรู้จักผ่อนสายให้ตึงพอดี เหมาะสม จะช่วยให้เสียงพิณไพเราะมากขึ้น เช่นเดียวกันกับการดำเนินชีวิตของคนเราที่ก็ต้องรู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว ประนีประนอมกัน อะลุ้มอล่วย ให้กันบ้างจึงจะสามารถอยู่ด้วยกันได้ยาวนานขึ้น และมีความสุขมากขึ้นนั่นเอง
- ผ่อน หมายถึง ก. ทำให้หย่อนหรือคลายความตึง เช่น ผ่อนสายป่านว่าว ผ่อนหนี้ ผ่อนอารมณ์.
- สั้น หมายถึงว. ลักษณะส่วนหนึ่งของสิ่งใด ๆ มีกำหนดระยะยืดหรือยืนเป็นเส้นตรงจากจุดหนึ่งถึงอีกจุดหนึ่งน้อยกว่าอีกสิ่งหนึ่งเมื่อมีการเปรียบเทียบกัน เช่น เสื้อแขนสั้น กระโปรงสั้น ถนนสายนี้สั้นกว่าถนนสายอื่น ๆ, มีระยะเวลานานน้อยกว่าอีกช่วงเวลาหนึ่ง เมื่อมีการเปรียบเทียบกัน เช่น หน้าหนาวกลางวันสั้นกว่ากลางคืน.
- ยาว หมายถึง ว. ลักษณะของสิ่งใด ๆ มีกำหนดระยะจากจุดหนึ่งถึงอีกจุดหนึ่งที่ขยายออกไปไม่ได้แล้ว เช่น ถนนยาว ๓๐ กิโลเมตร เชือกยาว ๒ เมตร, ลักษณะส่วนหนึ่งของสิ่งใด ๆ มีกำหนดระยะยืดหรือยืนเป็นเส้นตรงจากจุดหนึ่งไปถึงอีกจุดหนึ่งมากกว่าอีกสิ่งหนึ่ง เมื่อมีการเปรียบเทียบกัน, ไม่สั้น เช่น เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว กระโปรงยาว, นาน (ใช้แก่เวลา) เช่น หน้าร้อนกลางวันยาวกว่ากลางคืน.
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน ผ่อนสั้นผ่อนยาว ในประโยค
1. วัวของตามีหลุดไปกินข้าวโพดของยายมา ตามีพยายามไล่วัว แต่วัวมีหลายตัวจึงทำให้ไร่ข้าวโพดของยายมาเสียหายมากขึ้น ยายมาเรียกค่าเสียหายจำนวนมาก แต่มีจึงขอร้อง ตาไม่ได้ตั้งใจ เราเป็นเพื่อนกันมานาน ให้ผ่อนสั้นผ่อนยาวกัน2. หากทั้งสองฝ่ายรู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว เรื่องราวความขัดแย่งอย่างรุนแรงแบบนี้ก็คงไม่เกิด
3. อาศัยความรักความสามัคคีในหมู่คณะทำให้งานประสบความสำเร็จได้ ควรยืนอยู่บนหลักการและเหตุผล รู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาวตามความจำเป็น
4. การชุมนุมในที่สาธารณะ แต่รัฐต้องรู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาวเพราะรู้กันอยู่ว่ามวลชนกลุ่มนี้ไม่ใช่กลุ่มที่เคลื่อนไหวที่มีเป้าหมายแอบแฝงเพื่อสร้างสถานการณ์ทางการเมือง
5. ป้องกันรัฐประหาร บอกให้รู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว รู้จักวัฒนธรรมการเมืองไทย คือเพราะวัฒนธรรมแบบนี้ไม่ใช่เหรอประเทศไทยถึงได้วนลูปกันอยู่แบบนี้
6. "ผ่อนสั้นผ่อนยาว" กับประเทศมหาอำนาจ ทำให้สามารถรักษาเอกราชของชาติไว้ได้ การปฏิบัติพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ก่อให้เกิดประโยชน์แก่ประเทศชาติ ..
7. นักอ่านลายมือส่องนิสัยใจคอว่าที่ผู้นำคนใหม่สหรัฐฯ ฟันธง 'โดนัลด์ ทรัมป์' กระหายอำนาจ ต่อรองทุกเม็ดทุกดอก หัวดื้อ แต่รู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว.
8. เล็งปรับมาตรการ รับ ทั้ง ที่ดีขึ้น และ worst case ผ่อนสั้นผ่อนยาว อนุโลม-เข้มงวด …เล็งอนุโลม เปิดร้านตัดผม แต่มีมาตรการรองรับ
9. เกิดวันอาทิตย์ ทำกิจการใด ๆ ก็จะสำเร็จ ควรยืนอยู่บนหลักการและเหตุผล ควรรู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาวตามความจำเป็น ศึกษาความรู้เพิ่มเติม เพื่อนฝูงยกย่อง
10. ในตำนาน ฟันธง "หงส์แดง" ยุคปัจจุบันมีจุดแข็งที่เป็นจุดอ่อน ชี้ฟุตบอลเล่นกัน 90 นาทีต้องรู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว เพราะไม่มีทางใช้กำลังบดขยี้คู่แข่งได้ทุกนาที.
11. หากเรารู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว ไม่ตึงจนเกินไป ไม่หย่อนจนเกินพอดี ให้พอเหมาะ ถึอว่าเป็นสิ่งที่ดี จะลดความขัดแย้งลงไปได้ น้ำเพียงหยดเดียวดูว่ามีค่าน้อย
12. ขอให้ทุกฝ่ายมีการประเมินภาพรวมร่วมกันในการทำงานที่ผ่านมาด้วย หรืออาจจะมีการผ่อนสั้นผ่อนยาว อนุโลม และเข้มงวดในเรื่องใดบ้าง
13. เขาเป็นนายทหารที่ทำงานครัดเคร่งเกินไปไม่ใช้วิธีผ่อนสั้นผ่อนยาว.
14. “นั่นก็แล้วแต่คุณ หากหมอจะบอกว่า อาการนี้ถ้าคุณดูแลมันถูกวิธี กินยาสม่ำเสมอและรู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว คุณจะหายขาดจากมัน แต่ถ้าคุณละเลย ก็จะเป็นๆ หายๆ
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔