สำนวน ปิดควันไฟไม่มิด ใช้ในการเปรียบเปรยถึงการมีเรื่องที่ไม่ดีเกิดขึ้นเป็นเรื่องอื้อฉาวที่รู้กันในวงกว้าง ซึ่งจะพยายามปกปิดอย่างไรก็ไม่สามารถปิดได้สำเร็จ โดยเป็นการที่พยายามจะกลบเกลื่อนเรื่องเสียหายดังกล่าว แต่ไม่สามารถทำได้ เพราะเรื่องถูกรับรู้กันเป็นวงกว้างแล้ว
ที่มาของสำนวน ปิดควันไฟไม่มิด มาจากการเปรียบเทียบเรื่องเสียหายหรือไม่ดีนั้นกับควันไฟที่ไม่ว่าจะปิดดีอย่างไร ควันไฟก็จะเล็ดลอดออกมาได้เสมอ เปรียบเสมือนกับเรื่องเสียหายที่เป็นข่าวอื้อฉาวไปทั่วนั้นก็ไม่สามารถที่จะปิดบังหรือซ่อนเร้นได้ เนื่องจากว่าเป็นที่สนใจของผู้คนและสังคมภายนอกเองก็จะพยายามขุดคุ้ยจนถึงที่สุดเช่นกัน
- ปิด หมายถึง (๑) ก. กันหรือกั้นไว้ไม่ให้เผยออก เช่น ปิดฝาหม้อ, กันหรือกั้นไว้ให้เข้าออกไม่ได้ เช่น ปิดถนน
- ควัน หมายถึง (๑) [คฺวัน] น. สิ่งที่เห็นเป็นสีดำหรือขาวคล้ายหมอกลอยออกมาจากของที่กำลังไหม้ไฟ หรือจากการเผาไหม้, สิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น
- ไฟ หมายถึง (๒) น. ผลจากปฏิกิริยาเคมีซึ่งก่อให้เกิดความร้อน แสงสว่าง และเปลว คือ กลุ่มแก๊สที่กำลังลุกไหม้ ทำให้ไหม้สิ่งต่าง ๆ ได้
- ไม่ หมายถึง ว. มิ, คำปฏิเสธความหมายของคำที่อยู่ถัดไป เช่น ไม่กิน ไม่ดี, ถ้าอยู่ท้ายคำ ต้องมีคำ หา อยู่หน้า เช่น หากินไม่.
- มิด หมายถึง (๑) ว. อาการที่ลับหายไปหรือทำให้ลับหายไปจนหมดสิ้นอย่างปิดมิด จมมิด บังมิดเป็นต้น, สนิท เช่น ปิดประตูให้มิด
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน ปิดควันไฟไม่มิด ในประโยค
1. ปิดควันไฟไม่มิดข่าวฉาววงการนางงามจนเป็นที่จับตามอง เมื่อนางงามที่ได้รับตำแหน่งเคยมีประวัติและพฤติกรรมไม่เหมาะสมจนกองประกวดต้องปลดออกจากตำแหน่ง2. เกิดเรื่องเสื่อมเสียชื่อเสียงวงศ์ตระกูลแบบนี้ก็คงปิดควันไฟไม่มิด ยังไงเธอสองคนก็ต้องแต่งงานกันให้เร็วที่สุด
3. ลูกสาวของสมศรีได้ตบตีกับเพื่อนที่ตลาด มีคนถ่ายทอดสดผ่านโซเชียลมีเดียด้วย สมศรีพยายามไม่พูดเรื่องนี้ให้ใครฟัง แต่ไม่ทันเสียแล้วเพราะปิดควันไฟไม่มิด คนรู้กันหมดแล้ว
4. เรื่องที่คุณแอบไปคบกับเพื่อนผมใคร ๆ เขาก็รู้กันทั่ว อย่ามาโกหกหน้าตายอีกเลย เรื่องแบบนี้ปิดควันไฟไม่มิดหรอก
5. ใคร ๆ ก็รู้ว่าคุณกับฝ่ายการเงินร่วมกันแต่งบัญชีเพื่อยักหยอกเงินของบริษัท ตอนนี้หลักฐานก็ครบพร้อมแล้วปิดต่อไปก็ไม่มีประโยชน์ ปิดควันไฟไม่มิดหรอก
6. “นี่แหละที่โบราณเขาว่า “ปิดควันไฟไม่มิด ไม่ควรคิดจะกั้นกาง เปรียบชายรักกับนาง ถึงจะปิดไม่มิดควัน” เชอะ” ย่าอ่อนตรงเข้าไปในเรือนทันที อย่างร้อนใจ ...
7. ปิดควันไฟไม่มิด หมายจะปิดควันไฟให้หายฟุ้ง จะสรรมุ่งวิธีการสุดพล่านหา จะปิดบังอย่างไรในสายตา ควันก็ลอยฟุ้งฟ้าทุกคราครัน เสมือนปิดเรื่องราวฉาวกระฉ่อน
8. ปิดควันไฟไม่มิด หมายถึง การปกปิดเรื่องราวที่ไม่ดีของตัวเองแต่ปิดยังไงก็ปิดไม่มิดยังไงเรื่องราวก็อื้อฉาวอยู่ดี เหมือนการปิดควันไฟไว้แต่พยายามปิดยังไงควันก็ลอยออกไปตามลม
9. ปิดควันไฟไม่มิด สํานวนสุภาษิตนี้ หมายถึงเรื่องเสื่อมเสียที่เกิดขึ้นและมีผู้ที่รู้เรื่องกันในวงกว้างแล้ว จะทำอย่างไรก็ไม่สามารถปิดเรื่องนี้ได้อีกต่อไป
10. ปิดควันไฟไม่มิด : แปลว่า การทำอะไรที่เป็นเรื่องอื้อฉาวหรือสิ่งที่ไม่ควรเปิดเผย ก็พยายามจะปกปิดไว้แต่ปิดไม่มิดหรือปิดไม่สำเร็จ.
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔