สำนวน บานปลาย ใช้ในการเปรียบเปรยถึง การขยาย เรื่องเล็กให้เป็นเรื่องที่ใหญ่โต หรือมากกว่าที่ตั้งใจไว้จากเดิม มักนิยมใช้ในการสื่อถึงเรื่องไม่ดี เรื่องเสียหาย
ที่มาของสำนวน บานปลายนั้น มาจาก โดยปกติแล้ว ส่วนปลายนั้นจะมีลักษณะเรียวเล็กลงกว่าตรงโคน อย่างเช่นต้นไม้ หรือกิ่งไม้ ลักษณะบานปลายคือ ปลายนั้นมีลักษณะที่บานออก จึงทำให้เกิดความยุ่งยาก หากจะใช้งาน กิ่งไม้นั้น
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน บานปลายในประโยค
1. เขาวางงบประมาณสำหรับการสร้างบ้านไว้ 8 ล้านบาท แต่ตอนนี้มีการเปลี่ยนโครงสร้างใหม่ทำให้งบบานปลายออกไปมาก จนต้องเร่งทำงานหาเงินให้มากขึ้น2. ผมไว้ใจและอยากขอให้คุณลงไปควบคุมดูแลโครงการก่อสร้างโรงแรมด้วยตัวเอง เพราะถ้าขืนปล่อยให้คนอื่นทำผมเกรงว่างบจะบานปลายไปกันใหญ่
3. ทนายดังวิเคราะห์คดี"ลัลลาเบล" บานปลายแน่ แถมบานปลายแน่นอน และจะต้องมีอีกหลายคนต้องร่วมรับผิดเรื่องนี้ คดีนี้แม้ตำรวจจะยังไม่สรุปสำนวนแจ้งข้อกล่าวหากับใครบ้าง แต่จากพยานหลักฐานการสนทนาทั้งในโทรศัพท์ ในแชท ... มาวิเคราะห์กันเล่นๆ เริ่มที่เจ้าของบ้าน ชักชวนน้องลัลลาเบลมา
4. เรื่องมันก็แค่ยืมเงินเพื่อนแล้วไม่มีคืน ไม่รู้ไปทวงกันอีท่าไหนถึงได้บานปลายกลายเป็นคดีฆาตกรรมไปได้
5. ปลูกเรือนแต่พอตัว เป็นสำนวนไทยที่สอนกันมาแต่โบราณ ให้มีความไม่ประมาท ... เมื่อไม่ประมาณการให้พอเหมาะจะ บานปลาย คือ ต้องจ่ายเงินมากกว่าที่คาดการณ์.
6. พังเพยสำนวนนี้โบราณมุ่งเปรียบเปรยในเรื่องที่เกี่ยวกับบุรุษสตรีโดยเฉพาะ ... ความสงบย่อมบังเกิดแล้วจะเกิดความสุขตามมา ไม่มีเหตุการณ์บานปลายไปได้
7. บานปลาย คำนี้มักจะใช้พูดถึง ปัญหาที่เกิดขึ้น หรือเรื่องราวที่เกิดขึ้นนั้นมีความรุนแรง บานปลาย ขยายใหญ่ ไปมากกว่าที่คิดไว้ จนบางที ก็ยากเกินกว่าจะรับมือ.
8. เมื่อมีปัญหาต่างๆเกิดขึ้นในชีวิต อาจจะเป็นปัญหาส่วนตัวการ งานความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง จะต้องคิดหาวิธีแก้ปัญหาหา สาเหตุแล้วแก้ไขตรงจุด เพราะบางครั้ง เพื่อป้องกัน ไม่ให้ปัญหา บานปลายจนยากจะแก้ไข
9. "บิ๊กตู่" กร้าว ประ ณามคนโกงเงินคนจน น่าอาย เริ่ม บานปลายสั่ง ป.ป.ท. ลุยตรวจการใช้งบฯ ทุกกระทรวง ยันคุ้มครองพยานเปิดโปงกลโกง ขณะที่ เลขาฯ ป.ป. ... ถือว่าเขามีความกล้า และไม่ร่วมขบวนการทุจริตอีกต่อไปทั้งนี้ตนพร้อมให้การคุ้มครองดูแลผู้ที่มาเป็นพยาน ..
10. . เวลาที่ไม่พอใจหรือมีอะไรไม่ได้ดั่งใจขึ้นมา ก็เพียงต้องการให้ได้ระบาย ฉะนั้น ถ้าเราทำตัวเป็นผู้ฟังที่ดี ก็ไม่เห็นเสียหาย ดีกว่าจะไปต่อปากต่อคำให้เรื่องยิ่งบานปลาย
11. ตำรวจนำตัวหนุ่มเลือดร้อนที่ด่าทอคู่กรณีหลังเกิดอุบัติเหตุขับรถเฉี่ยวชนรถกระบะขนสินค้า ... กราบขอโทษสังคมที่เรื่องราวบานปลายจากอาการป่วยโรคซึมเศร้า
12. ไม่ยอมแพ้หรือต่อปากต่อคำไปอีกก็อาจจะมีปัญหาเป็นเรื่องเป็นราวบานปลายใหญ่โตเกิดขึ้นได้.
13. ถ้าจัดการเรื่องนี้ไม่ดี แน่นอนอาจจะเกิดการบานปลายถึงขั้นเกิดความขัดแย้งในสังคม หรือชุมชนได้
14. จุดหนึ่งที่ทำให้การประท้วงบานปลายระยะแรกก็คือการเขียนทวิตเตอร์ในความว่า ... การประกาศว่าจะนำกำลังทหารออกมาจัดการกับผู้ชุมนุม ยิ่งสุมไฟหนักเข้าไปใหญ่
15. สภาวะบานปลายและกลายเป็นเรื่องน่าสงสัยมีจุดเริ่มมาจากปัจจัย “ภายใน” เป็นด้าน ... ทุกอย่างดำเนินไปตามสำนวนไทยแท้แต่โบราณยุค 1.0 ที่ว่า ยิ่งห้ามก็ยิ่งยุ.
16. แค่จอดรถขวางบานปลายกลายเป็นพุ่งรถชนเด็ก 18 ตาย ก่อนสำทับ แม่รวย ไม่ติดคุกแน่!!!
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔