สำนวน บ่างช่างยุ ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนที่ชอบพูดส่อเสียด ให้คนอื่นทะเลาะกัน ยุยงส่งเสริมให้แตกร้าว ให้แตกแยกกัน
ที่มาของสำนวน บ่างช่างยุ สำนวนนี้มาจากเรื่องเล่นในสมัยโบราณ โดยมีเนื้องเรื่องว่า บ่าง และค้างคาวนั้นเป็นเพื่อนกัน โดยอาศัยอยู่ในป่าเดียวกัน โดยทั้งคู่นั้น ต่างกินผลไม้เป็นอาหารเหมือนกัน และเนื่องจากบ่างนั้นหากินสู้ค้างคาวไม่ได้ จึงเกิดความริษยา และต้องการที่จะลดคู่แข่งในการหาอาหาร ด้วยการไล่ค้างคาวให้ออกไปจากป่านี้
โดยเจ้าค้างคาวนั้นมีหนู และนก เป็นเพื่อนสนิทที่คอยช่วยเหลือกันมาตลอด เพราะว่า ค้างคาวนั้น มีหน้าตาเหมือนหนู และสามารถบินได้เหมือนนก พวกมันจึงเป็นเพื่อนที่รักกันมาก บ่างเห็นอย่างนั้นจึงได้ออกอุบายที่จะให้สัตว์เหล่านั้นเกลียดเจ้าค้างคาวด้วยการไปยุแยงตะแคงรั่วให้สัตว์ทั้งสามตัวนั้นผิดใจกัน ด้วยการไปเล่าให้ทั้งนก และหนูฟังว่า ค้างคาวเป็นสัตว์ร้ายจะนำเอาพิษมาทิ้งไว้ให้นกหนูตาย (เพราะขี้ค้างคาวมีกลิ่นแรง) นกหนูเชื่อบ่างจึงช่วยกันขับไล่ไม่ให้ค้างคาวอยู่ในป่าแถบนั้น ค้างคาวจึงต้องจากไป และนี่จึงเป็นที่มาของสำนวนที่ว่า บ่างช่างยุ นั่นเอง
- บ่าง หมายถึง น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด Cynocephalus variegatus (Audebert) ในวงศ์ Cynocephalidae รูปร่างคล้ายกระรอก แต่มีหนังเป็นพังผืด ๒ ข้างของลำตัวตั้งแต่คอไปถึงปลายนิ้วตีนและปลายหางสำหรับใช้กางออกคล้ายปีก ถลาร่อนจากที่สูงมายังที่ตํ่าได้ค่อนข้างไกล ขนนุ่มสีนํ้าตาลคลํ้าหรือนํ้าตาลจางเป็นหย่อม ๆ ทั่วไป เล็บโค้งแหลมใช้ปีนป่ายต้นไม้ หากินในเวลากลางคืน กลางวันมักหลบอยู่ตามโพรงไม้หรือเกาะห้อยอยู่ตามพุ่มทึบ, พุงจง หรือ พะจง ก็เรียก.
- ช่าง หมายถึง ว. มีนิสัยชอบในทางใดทางหนึ่ง เช่น ช่างคิด ช่างพูด ช่างประดิษฐ์, มีลักษณะโน้มไปในทางนั้น ๆ เช่น ช่างโง่จริง ๆ ช่างเก่งจริง ๆ.
- ยุ หมายถึง ก. กล่าวชักชวน ส่งเสริม หนุน หรือเป็นใจให้ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง (มักใช้ในทางที่ไม่สมควร) เช่น ยุให้เขาทะเลาะกัน ยุให้โกรธ ยุให้กำเริบ.
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน บ่างช่างยุ ในประโยค
1. เพราะเชื่อ “ไอ้บ่างช่างยุ” กันอยู่ได้. ไร้สมอง-กรองความจริง. หาทางปรักปรำ-กล่าวโทษ-ให้ร้าย “ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ” หัวหน้าพรรคอนาคตใหม่ ให้ถูกเทกระจาด2. ส่วนหนึ่งของความแตกแยกไม่ว่าจะในระดับบุคคล หรือระดับสังคม มักจะขาดไม่ได้กับตัวประกอบสำคัญ "บ่างช่างยุ" ในระดับสังคมมีคนกลุ่มหนึ่งที่เรียกตัวเองว่า"สื่อ"
3. พวกบ่างช่างยุ ” ในสังคมเราทุกวันนี้มีคนอยู่ประเภทหนึ่งที่ชอบพูดจาทำให้คนอื่นทะเลาะกัน หรือ แตกแยกกัน มันเป็นความสุขของเขา ที่เห็นคนอื่นหัวปั่นไปตามลมปากของเขาได้
4. จุดหมายปลายทางของบ่างช่างยุ. (โดย นายธนกฤต เกษมาลา). ชีวิตคนเรานั้นล้วนแต่มีกรรมกันทุกคน ใครประพฤติกรรมดี กุศลผลบุญก็ติดตัวไปในภพหน้า.
5. คนเฒ่าคนแก่หยิบเอาคติจากเรื่องนี้มาเรียกคนที่ชอบพูดส่อเสียด ยุยงให้คนอื่นแตกแยก แตกสามัคคีกันว่าพวก “บ่างช่างยุ”.
6. วิธีตอกให้จมไปเลย พวกบ่างช่างยุ พวกโกง พวกเกรียน มีอะไรบ้าง พี่น้องลองว่ามา เป็นผมจะไม่สนใจ จะตั้งกระทู้กวนตรีนยังไงก็ปล่อยมัน จะเข้ามายุแยงก็ปล่อยมันดีไหมครับ .
7. โดนบ่างช่างยุทำแตกคอ แม่เม้า สุดา ชื่นบาน เปิดใจชีวิตในวงการเกือบ 70 ปี เผย เคยทะเลาะกับเพื่อนรัก แดง ฉันทนา จนถึงขั้นแตกคอโนสนกันไปเป็นปีๆ !
8. พวกบ่างช่างยุอย่าไปเชื่ออะไรมันมาก มันไม่เคยหวังดีกับใครหรอก .
9. “ไม่มีใครอยากคบกับเธอ เพราะเธอเป็นบ่างช่างยุ ชอบพูดให้เขาผิดใจกันเสมอ”
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔