สำนวน น้ำนิ่งไหลลึก ใช้ในการเปรียบเปรยถึงคนที่ดูภายนอกนั้น เป็นคนมีท่าทางหงิมๆ ที่แสดงท่าทางเฉย ๆ ไม่ค่อยพูด แต่มีความคิดที่ลึกซึ้ง ฉลาดหลักแหลม มักเป็นคนที่เงียบๆไม่ชอบอวดตัว ซึ่งตรงข้ามกันกับคนที่พูดมาก มีความคิดตื้นเขิน และโง่เขลา ชอบอวดตัวว่าฉลาด
ที่มาของสำนวน น้ำนิ่งไหลลึก มาจากการเปรียบเทียบถึงแม่น้ำที่กว้างใหญ่ ที่เราเห็นน้ำนิ่งๆนั้น แต่ด้านล่างของแม่น้ำนั้นมีการไหลอย่างรุนแรงอยู่ตลอดเวลา จึงมักใช้เปรียบเทียบกับคนที่ไม่ค่อยพูดจา นิ่งเฉย แต่มีความรู้อยู่ภายใน ไม่ชอบอวดตัว
- น้ำ หมายถึง (๑) น. สารประกอบซึ่งมีองค์ประกอบเป็นธาตุไฮโดรเจนและออกซิเจนในอัตราส่วน ๑ : ๘ โดยนํ้าหนัก เมื่อบริสุทธิ์มีลักษณะเป็นของเหลว ใส ไม่มีสี กลิ่น รส มีประโยชน์มาก เช่นใช้ดื่ม ชำระล้างสิ่งสกปรก, โบราณถือว่าเป็น ธาตุ ๑ ในธาตุ ๔ คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะเป็นนํ้าหรือเหลวเหมือนนํ้า เช่น นํ้าตา นํ้าปลา นํ้าส้ม
- นิ่ง หมายถึง ก. เฉย, ไม่กระดุกกระดิก, ไม่เคลื่อนไหว, เช่น นอนนิ่ง นํ้านิ่ง นั่งนิ่ง ๆ, เงียบ, ไม่ส่งเสียง, เช่น นิ่งเสีย อย่าร้อง, ไม่พูดจา เช่น ถามแล้วนิ่ง, ไม่แพร่งพราย เช่น รู้แล้วนิ่งเสีย.
- ไหล หมายถึง (๑) น. ชื่อปลารูปร่างกลมยาวและเคลื่อนที่คล้ายงู มีหลายวงศ์ในหลายอันดับ ส่วนใหญ่ไม่มีเกล็ด มีเมือกมาก เช่น ไหลนาหรือไหลบึง [Monopterus albus (Zuiew)] ในวงศ์ Monopteridae ส่วนชนิดที่มักพบในน้ำกร่อย ได้แก่ชนิด Ophisternon bengalensis (M’ clelland) ในวงศ์ Synbranchidae นอกจากนี้ก็เป็นปลาไหลทะเลทุกชนิดทุกสกุล ในวงศ์ Muraenidae, Muraenesocidae, Ophichthyidae, อีสานเรียก เอียน หรือ เอี่ยน สำหรับปลาไหลนา.
- ลึก หมายถึง (๓) ว. ตรงข้ามกับ ตื้น. ว. ตํ่าลงไปจากขอบมากกว่าปรกติ เช่น ชามก้นลึก, ไกลตํ่าลงไปจากผิวหน้าหรือขอบบน เช่น ทะเลลึก นํ้าลึก เหวลึก, ไกลเข้าไปจากขอบเป็นต้น เช่น ป่าลึก ซอยลึก
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน น้ำนิ่งไหลลึก ในประโยค
1. หัวหน้าแผนกให้สมชายไปออกแบบการจัดงานแสดงสินค้าซึ่งเป็นงานที่สำคัญมาก ต่อมาไม่นานสมชายก็ได้เอารูปแบบของงานมาเสนอต่อหัวหน้า เขานำเสนอได้ดีมาก ทำให้หัวหน้าถึงกับอึ้ง แล้วพูดว่าเห็นคุณเป็นคนเงียบๆแต่ทำงานได้ดีจริงๆ2. เจ้าบอยนี่ดูท่าทางเงียบๆหงิมๆนะครับ แต่จริงแล้วน้ำนิ่งไหลลึกครับเจ้านาย แสดงความเห็นแต่ละครั้ง พวกเราตะลึงกันทุกที
3. พวกคุณต้องระวังฝ่ายขายของคู่แข่งที่ชื่อสุวัฒน์ไว้มากๆนะ เห็นดูเงียบๆ ผมว่าแกเป็นคนแบบน้ำนิ่งไหลลึกทีเดียว
4. คุณโสภาแกเป็นคนไม่พูดมาก แต่น้ำนิ่งไหลลึก ดังนั้นเวลาเรานำเสนองานแต่ละครั้ง แกจะเงียบฟังเราพูด แต่จะวิจารณ์ตอนจบทีเดียว คมจริงๆคนๆนี้
5. คนไม่ค่อยพูด ไม่แสดงออก มาดขรึม เหมือน น้ำนิ่งไหลลึก อาจไม่มีดี อย่างที่คิดก็ได้ แต่เป็นลักษณะท่าทางส่วนตัวเป็นแบบนั้นเอง ซึ่งก็สามารถทดสอบได้ง่ายๆ ด้วยการถามคำถาม เพื่อทดสอบ จะได้รู้ว่าเป็นคนแบบไหน นิ่งเงียบเพราะไม่รู้อะไรเลย หรือรู้แต่ไม่พูดอะไร
6. ระหว่าง คนที่น้ำนิ่งไหลลึก กับคนที่พูดจา กวนโอ๊ย ตรงไปตรงมา คุณว่าคนไหนจะน่าไว้วางใจมากกว่ากัน.
7. น้ำนิ่งไหลลึก น้ำลึกไร้เสียง คนจริงมักไม่คุยโตโอ้อวด พอโตขึ้นทุกครั้งที่เจอคนที่ชอบคุยโม้โอ้อวด พูดจาโอหัง ชอบพูดข่มคนอื่น ถือตนเป็นใหญ่.
8. แต่คนที่นิ่ง ไม่พูด ไม่แสดงออกนั้น เราอ่านความรู้สึกนึกคิดเขายาก เพราะเขาไม่ยอมเผยตัวตนที่แท้จริงออกมา เหมือนดั่งคำโบราณที่กล่าวไว้ว่า " น้ำนิ่งไหลลึก " เราไม่รู้ว่าเขาคิดอย่างไร ...