สำนวน น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย ใช้ในการเปรียบเปรยถึง น้ำร้อนปลาเป็น คำพูดที่ตรงไปตรงมา ฟังดูแล้วรู้สึกว่าไม่ไพเราะ ไม่น่าฟัง แต่เป็นคำพูดที่มาจากความหวังดี ที่ต้องการเตือนให้ระมัดระวังตัว น้ำเย็นปลาตายนั้น คือคำพูดที่ไพเราะอ่อนหวาน ทำให้เราตายใจ เพื่อหวังผลประโยชน์ หรือเป็นโทษกับเราได้.
ที่มาของสำนวน น้ำร้อนปลาเป็นน้ำเย็นปลาตาย ในสมัยโบราณ คนไทยมักจะปลูกเรือนอยู่ริมน้ำ โดยหน้าบ้านจะมีท่าน้ำ ไว้สำหรับจอดเรือ ข้างท่าน้ำมักจะมีการปลูกแพผักบุ้ง(ไว้จิ้มน้ำพริก) ซึ่งใต้แพผักบุ้งก็จะมีปลาอยู่ชุกชุม ซึ่งง่ายในการจับมาปรุงอาหารมากกว่าปลาที่ว่ายอยู่กลางแม่น้ำมาก คนโบราณจึงเปรียบเทียบ ปลาที่ว่ายอยู่กลางแจ้งเหมือนว่ายตากแดด น้ำบริเวณนั้นย่อมร้อน จึงเปรียบเป็นน้ำร้อน คนโบราณจึงเปรียบเทียบ ปลาที่ว่ายอยู่ใต้แพผักบุ้ง เหมือนปลากำลังว่ายหลบแดด น้ำบริเวณนั้นย่อมเย็น จึงเปรียบเป็นน้ำเย็น นี่จึงเป็นที่มาของ สำนวน "น้ำร้อนปลาเป็นน้ำเย็นปลาตาย" นั่นเอง
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย ในประโยค
1. เปรียบเสมือนบุคคลใช้คำพูดตรงๆ แรงๆ แต่จริงใจ ไม่มีพิษมีภัย ตรงกับคำว่า “น้ำร้อนปลาเป็น” ส่วน “น้ำเย็นปลาตาย” ตรงกับบุคคลที่พูดจาดี แต่แฝงด้วยความร้ายกาจ ..2. “น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย” เป็นการเตือนใจในการใช้คำพูดกับคนอื่นค่ะ ถ้าใช้ “น้ำร้อน” ก็หมายถึงพูดจากตรงไปตรงมา ขวานผ่าซาก คนฟังไม่ชอบใจ.
3. น้ำร้อนปลาเป็น..น้ำเย็นปลาตาย" คือคติเตือนใจ ที่คุณพ่อหยิบยกขึ้นมาสอนข้าพเจ้า สำหรับพิจารณานำไปปฏิบัติในยามที่ต้องเผชิญกับความขัดแย้งทางความคิด วาจา และการกระทำ.
4. การขวนขวาย เห็นไหม เราอยู่กับครูบาอาจารย์มานะ น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย ถ้าน้ำเย็นๆ มันอุ่นใจ นอนใจ ตายหมด แต่น้ำร้อนนะ น้ำร้อนมันต้องขวนขวาย ต้องปากกัดตีนถีบ ...
5. น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย เป็นสำนวนที่เตือนให้ระวังตัว ไม่หลงเชื่อคำพูดที่อ่อนหวาน โดยเปรียบกับธรรมชาติของปลา
6. น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย. วันนี้ลูกผม2ขวบกว่า ถามผมว่าน้ำร้อนปลาต้องตายสิพ่อ น้ำเย็นปลาเป็น ถึงจะถูก เรานี่งงอยู่พักนึง คิดว่าสำนวนต้องผิดแน่ๆ
7. น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย (น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย) พังเพย มีมาแต่นมนาน โบราณท่านไว้สอนไว้สั่ง ลูกหลานที่ได้เคยฟัง ประโยชน์ดีจัง เอาไว้สอนใจตัว.
8. หากนักออกแบบคนไหนนึกสนุกต้องการความแปลกใหม่ “กลยุทธ์คิกขุ” หรือ “แผนน้ำร้อนปลาเป็นน้ำเย็นปลาตาย” แบบญี่ปุ่นนี้ ก็เป็นกลยุทธ์การสื่อสารอีกแบบที่น่าจะได้ผลดี.
9. ประยุทธ นายฟังไว้นะ น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย หมายถึง การที่บุคคลใช้คำพูดตรงๆ แรงๆ แต่จริงใจ ไม่มีพิษมีภัย ย่อมดีกว่าบุคคลที่พูดจากดีแต่แฝงด้วยความร้ายกาจซ่อนอยู่.
10. สุภาษิตที่ว่า “น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย” เป็นการเตือนใจในการใช้คำพูดกับคนอื่นค่ะ .
11. น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย มีความหมาย ตามที่ผมเข้าใจ ว่า ... จะโกรธจะแค้นใครสักคน ก็ขอให้คิดถึงสุภาษิตแบบไทย ๆ คำนี้นะครับ.
12. นายผมนายใหญ่เลยนะครับคุณอยู่ใกล้นายคุณ น่าจะรู้ใจได้ดี น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตายนะคะ อย่าหักหาญ อย่าทำเป็นเจ้าทฤษฎี เล่นบทอ่อน โอด ต่อไป.
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔