สำนวน น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟนั้น ใช้ในการเปรียบเปรยถึง คนที่มีกำลังน้อย หรือจำนวนคนที่น้อยกว่า ย่อมแพ้ฝ่ายที่มีคนมาก หรือกำลังมาก
ที่มาของสำนวน น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ มาจากการเปรียบเทียบกับการที่จะต้องดับไฟที่กำลังลุกโชนอยู่นั้น หากนำเอาน้ำเพียงน้อยนิดก็ไม่สามารถที่จะดับไฟได้ ซึ่งก็เปรียบเสมือนกับคนที่มีกำลังและจำนวนน้อยกว่า ก็ไม่อาจที่จะสู้รบต่อกรกับคนที่มีจำนวนมากกว่าได้นั่นเอง
- น้ำ หมายถึง (๑) น. สารประกอบซึ่งมีองค์ประกอบเป็นธาตุไฮโดรเจนและออกซิเจนในอัตราส่วน ๑ : ๘ โดยนํ้าหนัก เมื่อบริสุทธิ์มีลักษณะเป็นของเหลว ใส ไม่มีสี กลิ่น รส มีประโยชน์มาก เช่นใช้ดื่ม ชำระล้างสิ่งสกปรก, โบราณถือว่าเป็น ธาตุ ๑ ในธาตุ ๔ คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะเป็นนํ้าหรือเหลวเหมือนนํ้า เช่น นํ้าตา นํ้าปลา นํ้าส้ม
- น้อย หมายถึง (๑) ว. ตรงข้ามกับ มาก, ไม่มาก เช่น ฝนน้อย น้ำน้อย มีเงินน้อย พูดน้อย, ตรงข้ามกับ ใหญ่, ไม่ใหญ่, เช่น ข้าราชการชั้นผู้น้อย
- ย่อม หมายถึง คำช่วยกริยา แสดงว่าเป็นไปตามปรกติ ตามธรรมดา หรือ เป็นสามัญทั่ว ๆ ไป เช่น สัตว์ทั้งหลายเกิดมาแล้วย่อมตาย.
- แพ้ หมายถึง ก. สู้ไม่ได้, ทนไม่ได้, ตรงกันข้ามกับ ชนะ, ผู้ที่มีเลือดเนื้อไม่ถูกกับสิ่งของหรือสัตว์บางอย่างก็เรียกว่า แพ้ เช่น แพ้ยา แพ้ตะขาบ.
- ไฟ หมายถึง (๒) น. ผลจากปฏิกิริยาเคมีซึ่งก่อให้เกิดความร้อน แสงสว่าง และเปลว คือ กลุ่มแก๊สที่กำลังลุกไหม้ ทำให้ไหม้สิ่งต่าง ๆ ได้
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ ในประโยค
1. แม้ว่าสมชายจะเป็นเจ้าหน้าที่ป่าไม้ที่ดี มีความซื่อสัตย์ แต่เขาคนเดียวก็มิอาจต่อกรกับผู้ตัดไม้ทำลายป่าซึ่งมีอิทธิพลมากในพื้นที่นั้น ตรงกับสำนวนสุภาษิตไทยที่ว่า น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ2. “น้ำน้อย..ย่อมแพ้ไฟ” ไฟไหม้ดอยสุเทพหนักมาก! วิกฤติไฟป่าในภาคเหนือ โดยเฉพาะจังหวัดเชียงใหม่ที่ขณะนี้ยังไม่สามารถดับได้ ทำให้เกิดฝุ่นควันพิษ PM 2.5 ในระดับที่สูงลิ่วเกินมาตรฐานหลายเท่าตัว
3. รักเขาเหมือนกับไฟ หลอมเธอให้ละลาย เร่าร้อนเกินกว่าใครจะห้ามไหว ** อยากจะขอร้องให้อยู่ อยากจะขวางไม่ให้ไป แต่น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟฉันรู้ดี
4. น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ ถาม: ผมพยายามรู้สึกตัวแล้ว แต่บางครั้งเรื่องราวที่เราไม่พอใจ มักเข้ามาเกาะกุมจิต ทำให้จิตใจไม่สดชื่นไม่สบาย บางครั้ง
5. เอาละครับ คงพอเข้าใจแล้ว ถ้าเปรียบ ไฟ เหมือน “ปัญหา” ที่เราเจอ แล้วน้ำกำลังพยายามจะดับไฟที่ลุกลาม น้ำก็คือความพยายามที่เรามี ... ”น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ”.
6. น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ ไม่อยากแก่ไว ให้ดื่มน้ำ. นำเป็นส่วนที่สำคัญสำหรับร่างกาย ทั้งระบบสมอง ระบบไหลเวียน ระบบคุมอุณหภูมิในร่างกาย
7. เป็นธรรมดาของการเมืองไปเสียแล้วที่น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ ถึงแม้ว่าจะมีนักการเมืองดี ๆ แต่ถ้าเสียงสนับสนุนน้อยก็ทำอะไรไม่ได้อยู่ดี
8. ที่กำลังครุกรุ่นอยู่ได้เลย เพราะน้ำน้อยย่อมแพ้ไฟฉันใด น้ำแห่งเมตตาในใจที่แห้งขอด ย่อมแพ้ไฟแห่งโทสะ ที่กำลังโหมลุกไหม้ฉันนั้น
9. ชาวบ้านบางระจันก็ต่อสู้กับทหารพม่าอย่างไม่คิดชีวิต จนในที่สุด น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟที่กำลังแรงกล้า ค่ายบางระจันก็ถูกทำลายลงด้วยน้ำมือทหารพม่า
10. ธนากรไม่เห็นด้วยกับแผนการตลาดที่เหมือนจะเอาเปรียบผู้บริโภค แต่น้ำน้อยแพ้ไฟผู้บริหารสั่งลงมาแบบนี้ เขาจึงไม่สามารถไปแย้งอะไรได้
11. การประกวดแบบใช้คะแนนโหวตอย่างนี้ใครมีพวกพ้องมากก็ชนะอยู่แล้ว ยังไงน้ำน้อยแพ้ไฟวันยังค่ำ