สำนวน นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้น ใช้ในการปรียบเปรยถึง การตัดอาคนที่ไม่ดีออกไปจากกลุ่ม หรือหมู่คณะ ไม่ให้อยู่ในกลุ่มอีกต่อไป เพราะว่าถ้าเกิดสร้างความเสียหายขึ้นมาอีก อาจจะทำให้คนอื่นๆในกลุ่มเดือดร้อนได้
ที่มาของสำนวน นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้น มาจากการแพทย์ในสมัยก่อนนั้น ยังไม่ก้าวหน้ามากนักในกรณีที่เกิดว่ามีนิ้วใดนิ้วหนึ่งนั้นเป็นแผลแล้วติดเชื้อวิธีการรักษาคือการตัดนิ้วที่ติดเชื้อนั้นออกไป เพื่อป้องกันเชื้อลุกลามไปติดเข้ากับนิ้วอื่นที่ปกติ ซึ่งจะทำให้เสียนิ้วไปทั้งหมดได้นั่นเอง เปรียบเหมือนกับการตัดคนที่ไม่ดี เป็นปัญหาออกจากกลุ่ม หรืออกจากชีวิตไป ก็จะช่วยให้ชีวิตของเรา และคนอื่น ๆรอบข้างนั้นปกติสุขขึ้นมานั่นเอง
- นิ้ว หมายถึง (๑) น. ส่วนสุดของมือหรือเท้าแต่ละข้าง แยกออกเป็น ๕ กิ่ง คือ นิ้วหัวแม่มือ นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง นิ้วก้อย, ราชาศัพท์ว่า พระอังคุฐ พระดัชนี พระมัชฌิมา พระอนามิกา พระกนิษฐา โดยลำดับ, ถ้าเป็นนิ้วเท้านิ้วต้น เรียกว่า นิ้วหัวแม่เท้า นอกนั้นอนุโลมเรียกตามนิ้วมือ
- ไหน หมายถึง ว. ใช้ประกอบคำอื่นแสดงความสงสัยหรือคำถาม เช่น คนไหน อันไหน ที่ไหน, ถ้ามีคำ ก็ได้ ต่อท้าย แสดงถึงความไม่เจาะจง เช่น คนไหนก็ได้ ที่ไหนก็ได้.
- ร้าย หมายถึง (๑) ว. ดุ เช่น ใจร้าย, ชั่ว เช่น ปากร้าย คนร้าย, ไม่ดี เช่น เคราะห์ร้าย โชคร้าย ชะตาร้าย
- ก็ หมายถึง สัน. แล้ว, จึง, ย่อม, เช่น พอหันหน้ามาก็พบเขา ทำดีก็ได้ดี.
- ตัด หมายถึง (๑) ก. ทำให้ขาดด้วยของมีคม เช่น ตัดกระดาษ ตัดผ้า
- นั้น หมายถึง ว. ใช้ประกอบนามหรือข้อความที่กล่าวอ้างมาแล้ว เช่น ในจดหมายฉบับนั้น ตามที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้นนั้น, ใช้ประกอบนามที่หมายถึงบุคคล หรือสิ่งที่อยู่ห่างออกไป เช่น คนนั้น สิ่งนั้น, ใช้ประกอบคำอื่นคู่กับคำ ใด แสดงความแน่นอน เช่น คนใด…คนนั้น เมื่อใด…เมื่อนั้น.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้น ในประโยค
1. พี่ครับ ผมว่าพี่ไม่ควรเหมารวมตัวเงินเดือนทุกคนในแผนกเพราะมีเครื่องคอมพิวเตอร์หายไปนะครับ ผมเชื่อว่าต้องมีคนขโมยไป เราควรหาคนผิดให้ได้แล้วลงโทษคนนั้น นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นดีกว่าเหมาเข่งแบบนี้นะครับพี่2. นี่ลูก ไปลงโทษลูกน้องทุกคนแบบนั้นมันก็ดูจะไม่เหมาะนะ นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นดีกว่า คนที่เหลือจะได้ไม่เสียกำลังใจ
3. คุณครูครับ ทำไมคุณครูต้องลงโทษพวกผมด้วยครับ พวกผมไม่ได้ทำอะไรผิดเลย ทำไมคุณครูไม่หาตัวคนผิดแล้วลงโทษคนนั้นคนเดียวละครับ พวกผมเห็นว่านิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นจะดีกว่า
4. 'นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้น' ต้องยอมสูญเสียส่วนเล็กเพื่อรักษาส่วนใหญ่ แต่ก็ไม่เคย ได้ใช้วิธีการนี้ เพราะส่วนใหญ่ก็จะใช้วิธีการพูดคุย และให้โอกาสคนก่อนเสมอ”.
5. มีมติให้นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นทิ้ง” พล.ต.ท.ศานิตย์กล่าว แหล่งข่าวเปิดเผยว่า จากการสืบสวนของคณะกรรมการตรวจสอบพบว่ามีกลุ่มผู้ร่วมขบวนการจำนวน 4 กลุ่ม.
6. ทุกวันนี้ผมไม่เจ็บอีกแล้วครับ ลืมอดีตทุกอย่างแล้วใช้ชีวิตอยู่กับปัจจุบัน นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นทิ้งซะ มีความสุขกับชีวิตโสดขึ้นเรื่อยๆครับ ^^.
7. “นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นทิ้ง จะมัวมาเสียเวลาแก้ระบบที่แกเจาะ. เข้าไปคงไม่ทัน บางทีการทำอะไรตามขั้นตอนเกินไปก็น่าเบื่อ”. หมายเลขเก้าบอก นัยน์ตาสีน้ำตาลสาดประกายคมอำมหิต.
8. ข้าพเจ้ายิ้ม ปลอบใจแกว่า “มันคนละเรื่อง คนละคน ความประพฤติและจิตใจคนละอย่าง และคุณก็เป็นคนดีไม่ใช่ว่าผมยอคุณนะ โบราณว่ามือเดียวกัน นิ้วไหนร้ายก็ตัดนิ้วนั้นทิ้งเสีย ...