สำนวน ชิงหมาเกิด ใชในการเปรียบเปรยถึงคนที่เลวทรามต่ำช้า กับสุนัข หรือหมา ซึ่งเป็นสัตว์ที่คนไทยมักใช้ในการเปรียบเทียบถึงสิ่งที่ไม่ดี สิ่งที่ชั่วช้า
ที่มาของสำนวนชิงหมาเกิด ในความเชื่อที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ เชื่อกันว่าสัตว์หรือสิ่งมีชีวิตที่จะมาเกิดในท้องนั้นคอยหาโอกาส ที่จะมาเข้าท้องอยู่ทั่วไป พอสบโอกาส ก็จะรีบตะลีตะลานเข้าท้องทันที อย่างดาวร่วงที่เรียกว่า ดาวจุติ โบราณเขาห้ามไม่ให้ทัก ใครเห็นไปทักเข้า เขาว่าจะไปเข้าท้องหมา เช่นในเรื่องขุนช้างขุนแผน มีอยู่ตอนหนึ่ง นางวันทองด่าขุนช้างว่า “หมามันจะเกิด ชิงหมาเกิด มึงไปตายเสียเถิด ไอ้หน้าเบี้ย”
- ชิง หมายถึง ก. แข่ง, แข่งขัน, เช่น ชิงรางวัล ชิงทุน, แย่ง เช่น ชิงอำนาจ.
- หมา หมายถึง น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Canidae มีรูปร่างและสีสันแตกต่างกัน ลำตัวมีขนปกคลุม หัวอาจยาวและแหลม หรือกลมและสั้น มีเขี้ยว ๒ คู่ ตีนหน้ามี ๕ นิ้ว ตีนหลังมี ๔ นิ้ว ซ่อนเล็บไม่ได้ อวัยวะเพศของตัวผู้มีกระดูกอยู่ภายใน ๑ ชิ้น หางค่อนข้างยาว ที่ยังคงเป็นสัตว์ป่า เช่น หมาใน [Cuon alpinus (Pallas)] ที่เลี้ยงเป็นสัตว์บ้าน คือ ชนิด Canis familiaris (Linn.) บางพันธุ์สามารถนำมาฝึกหัดให้ช่วยงานของมนุษย์ได้ เช่นสุนัขสงครามหรือสุนัขตำรวจ.
- เกิด หมายถึง (๑) ก. เป็นขึ้น, มีขึ้น, กำเนิด
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน ชิงหมาเกิด ในประโยค
1. คุณป้าสายหยุดมีลูกชาย 2 คน คนโตเป็นคนขยันทำมาหากิน แต่คนเล็กนั้นมีนิสัยเกเรทาตั้งแต่เด็ก พอโตขึ้นก็ไม่ตั้งใจเรียนและยังเป็นอัลตพาล หาเรื่องคนโน้นคนนี้ไปทั่ว มีชาวบ้านที่เดือดร้อนหลายคน มาบ่นกับคุณป้าสายหยุดว่า เด็กคนนี้เคาะกะลามาเกิดจริง ๆ2. ดังนั้นคำว่า “เคาะกะลา” จึงหมายถึงหมา(เป็นอุปลักษณ์ของคนเลวทรามต่ำช้า) ก็จะได้เป็นคำแปลตรงๆว่า “ชิงหมามาเกิด” แต่พูดเลี่ยงไปเอาเคาะกะลามาเกิด
3. ม่ว่าใครได้ยินชื่อหนังว่า "ชิงหมาเถิด" จะต้องเรียก "ชิงหมาเกิด" ด้วยกันทั้งนั้นแหละ...ขอชมเชยผู้กำกับ "อ๊อฟ-พงษ์พัฒน์ วชิรบรรจง"
4. "หมามันจะเกิดชิงหมาเกิด มึงไปตายเสียเถิดอ้ายห้าเบี้ย" เป็นคำกลอนในเสภาขุนช้างขุนแผน ตอนไหนครับ ใครต่อว่าใครครับ ขอบพระคุณครับ ...
5. ชิงหมาเกิดเค้าหมายถึง ให้หมามาเกิดแทนยังดีกว่าให้คุณมาเกิด ... ด่าเค้าเเล้วบอกไม่ใช่คำหยาบไปด่าคนที่บ้านคุณอะ
6. คำอวยพร ในวันนี้ ที่เธอ ชิงหมาเกิด สุดบรรเจิดเธอได้เกิด มาก่อนหมา แต่ก็ยัง มีเหมือนเดิม คือวาจา ยังปากหมา นี่หน่าเธอ เพื่อนเกลอเรา แค่อยากมาอวยพร
7. ให้คนบริสุทธิ์ต้องมาตายแทนกินเงินเขาไม่มีใครทำกรรมใดไว้แล้วไม่ได้รับกรรมแต่ก้ไม่รักษา พวกชิงหมาเกิด คนอย่างพวกมึงตายไม่ดีหรอก ลงนรกชั้นล่างสุด.
8. บางคนได้รับอาจโกรธหัวฟัดหัวเหวี่ยงเลยก็ได้ มาว่าเราชิงหมาเกิด. แต่หากมองอีกแง่หนึ่ง มันน่าภูมิใจที่ว่า เราสามารถเกิดมาได้บนโลกมนุษย์แสนวุ่นวายใบนี้
9. การสะกดรอยตามผู้กล้าก็พาให้เขาต้องเข้าไปพัว. พันกับนักการเมืองฟลอริดาจอมฉ้อราษฎร์และบรรดามนุษย์อุบาทว์ชิงหมาเกิดทั้งหลาย
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔