เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย หมายถึงอะไร ?

เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย หมายถึงอะไร ? สำนวน สุภาษิตไทยที่กล่าวว่า เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย  หมายถึง (สำ) ก. ตัดขาด, ตัดญาติขาดมิตรกันเด็ดขาด, มักใช้เข้าคู่กับ เด็ดบัวไม่ไว้ใย ว่า เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย. อ้างอิงจาก พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔

สำนวน เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย ใช้ในการเปรียบเปรยถึงการ ตัดญาติขาดมิตรกันเด็ดขาด ไม่ขอร่วมสังฆกรรมด้วย ไม่นับญาติด้วย การตัดความสัมพันธ์กันอย่างเด็ดขาด ตัดญาติขาดมิตร โดยไม่ต้องมาข้องเกี่ยว หรือมีเยื่อใยต่อกันอีกมักใช้เข้าคู่กับ เด็ดดอกไม่ไว้ขั้วว่า เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย บางทีก็ใช้ว่า เด็ดบัวไม่เหลือใย

ที่มาของสำนวน เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย มีที่มาจากบัวซึ่งเป็นพืชน้ำชนิดหนึ่ง มีเหง้ายาวอยู่ในโคลนตม ดอกและใบอยู่เสมอน้ำ หรือชูขึ้นพ้นน้ำ ก้านบัวมีใย ซึ่งเมื่อหักจะมีใยยืดออกมาบาง ๆ โยงก้านบัวไม่ให้ขาดจากกันอย่างเด็ดขาด แต่ถ้าหักและดึงอย่างแรง ใยก็จะขาด จึงนำมาเปรียบกับคนที่เคยรู้จัก สนิทสนมหรือเป็นญาติพี่น้องกัน ถ้าผิดใจหรือโกรธกันอย่างเด็ดขาด ก็ยังควรมีเยื่อใย จึงใช้สำนวนนี้ในเชิงตัดพ้อว่า เด็ดบัวไม่ไว้ใย หรือใช้ว่า  เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว  เด็ดบัวไม่ไว้ใย

• เด็ด หมายถึง (๑) ก. ทำให้ขาดด้วยเล็บหรือนิ้ว เช่น เด็ดดอกไม้.
• ดอก หมายถึง (๑) น. ส่วนหนึ่งของต้นไม้ที่ผลิออกจากต้นหรือกิ่ง มีหน้าที่ทำให้เกิดผลและเมล็ดเพื่อสืบพันธุ์ มีเกสรและเรณูเป็นเครื่องสืบพันธุ์
• ไม่ หมายถึง ว. มิ, คำปฏิเสธความหมายของคำที่อยู่ถัดไป เช่น ไม่กิน ไม่ดี, ถ้าอยู่ท้ายคำ ต้องมีคำ หา อยู่หน้า เช่น หากินไม่.
• ไว้ หมายถึง ก. เก็บเข้าที่, เอาเข้าที่, เช่น เอาของไปไว้ที่, วาง เช่น เอาไว้ตรงนั้นแหละ ไว้ของให้เป็นที่, บางทีใช้ประกอบท้ายกริยาบางคำเพื่อให้ความหมายสมบูรณ์หรือหนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น เก็บไว้ รักษาไว้ ปลูกไว้, ให้มีอยู่, ให้ดำรงอยู่, รักษา, เช่น ไว้จุก ไว้หนวด ไว้ชีวิต ไว้ยศ.
• ขั้ว หมายถึง น. ส่วนที่ต่อของก้านดอกไม้ ใบไม้ ผลไม้ และอื่น ๆ.
• บัว หมายถึง (๑) น. ชื่อเรียกไม้นํ้าหลายชนิดหลายสกุลและหลายวงศ์ คือ ในสกุล Nelumbo วงศ์ Nelumbonaceae มีเหง้ายาวทอดอยู่ในตม ใบเป็นแผ่นกลม ขอบเรียบ อยู่ห่าง ๆ กัน ก้านใบและก้านดอกแข็ง มีหนามสากคาย ชูใบและดอกขึ้นพ้นผิวนํ้า เช่น บัวหลวง (N. nucifera Gaertn.) ดอกสีขาวหรือชมพู กลิ่นหอม, ปัทม์ ก็เรียก, พันธุ์ดอกป้อมสีขาว เรียก สัตตบุษย์ พันธุ์ดอกป้อมสีชมพู เรียก สัตตบงกช ดอกใช้ในงานพิธีต่าง ๆ เมล็ดกินได้, ในสกุล Nymphaea วงศ์ Nymphaeaceae มีเหง้าสั้นอยู่ในตม ใบเป็นแผ่นกลม ขอบเรียบหรือจัก อยู่ชิดกันเป็นกระจุก ก้านใบและก้านดอกอ่อนไม่มีหนาม ใบลอยอยู่บนผิวนํ้า ดอกโผล่ขึ้นพ้นผิวนํ้า ผลจมอยู่ในนํ้าเรียก โตนด เช่น บัวสาย (N. lotus L. var. pubescens Hook.f. et Thomson) ขอบใบจัก ดอกสีขาวหรือแดง ก้านดอกเรียก สายบัว กินได้ พันธุ์ดอกสีขาว เรียก สัตตบรรณ บัวเผื่อน (N. nouchaliBurm.f.) ขอบใบเรียบ ดอกสีม่วงอ่อน, ในสกุล Victoria วงศ์ Nymphaeaceae เช่น บัวขอบกระด้งหรือบัววิกตอเรีย [V. amazonica (Poeppig) Sowerby] มีเหง้าสั้นอยู่ในตม ใบเป็นแผ่นกลมใหญ่ ขอบยกขึ้นคล้ายกระด้ง ลอยอยู่บนผิวนํ้า ใต้ใบ ก้านดอก และด้านนอกของกลีบดอกชั้นนอกมีหนามแหลม ดอกใหญ่ สีขาว หอมมาก
• ใย หมายถึง (๑) น. สิ่งที่เป็นเส้นเล็ก ๆ บาง ๆ เช่น ใยบัว ใยแมงมุม.

ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน เด็ดดอกไม่ไว้ขั้ว เด็ดบัวไม่ไว้ใย ในประโยค

1. เราคบกันมาเป็นสิบปี แต่เธอกลับใส่ร้ายป้ายสีโยนความผิดร้ายแรงมาให้กันแบบนี้ จะเด็ดบัวไม่ไว้ใยกันเลยใช่ไหม
2. พอสิ้นบุญผู้ใหญ่ ญาติพี่น้องต่างก็แย่งชิงทรัพย์สมบัติมาเป็นของตน ทะเลาะกันจนถึงขั้นตัดบัวไม่ไว้ใยกันเลย
3. เธอกับฉันคบกันมาตั้งนานมาผิดใจกันด้วยเรื่องเล็กน้อย จะเด็ดบัวไม่ไว้ใยเชียวหรือ.

แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม สำนักงานราชบัณฑิตยสภา