สำนวน ขี้ราดโทษล่อง ใช้ในการเปรียบเปรยถึงคนที่มีนิสัยชอบโทษคนอื่น ทั้งที่ตัวเองนั้นเป็นคนทำความผิดเอง เพื่อหลีกเลี่ยงที่จะรับผิดชอบในการทำความผิดนั้น คนประเภทนี้นั้นมักที่จะหาเหตุผลต่างๆมาแก้ตัวเสมอๆ ถึงแม้วว่าตนเองจะเป็นคนทำผิด การแก้ปัญหาที่ถูกต้องนั้นก่อนอื่นเราจะต้องยอมรับก่อนว่า เรามีปัญหาในจุดไหน แล้วให้ไปแก้ในจุดนั้นไม่ใช่ว่า ไม่ยอมรับว่าเรามีปัญหา แล้วพอจะหาทางแก้ก็ไม่รู้ว่าควรที่จะไปแก้ที่จุดไหน ถึงไปแก้ก็ไม่ตรงจุด ปัญหาก็ไม่ถูกแก้ไขได้อย่างแท้จริง และก็เป็นเรื่องคาราคาซังอยู่อย่างนั้น
คนที่มักโทษอย่างอื่น โดยที่ไม่ยอมโทษตัวเองนั้นเป็นคนที่ไม่เหมาะสมที่จะให้มีอำนาจไปจัดการหรือทำอะไร เพราะว่าคนประเภทนี้มักที่จะแก้ปัญหาไม่เป็นได้แต่โทษนั่น โทษนี่อยู่ตลอดเวลา จนทำให้ยิ่งทำ ยิ่งไม่ได้ผล หรือแก้ปัญหาไม่ได้ หนำซ้ำยังกลับทำให้ปัญหานั้นบานปลายมากกว่าเดิมอีกด้วย
ที่มาของสำนวน ขี้ราดโทษล่อง ในสมัยก่อนนั้นคนทั่วไปจะขับถ่ายลงตามล่อง ที่แปลว่า ช่องตามพื้นที่ทำไว้สำหรับให้สิ่งของลอดลงได้. เป็นส้วมหลุม แต่ว่าช่องนั้นมีขนาดที่เล็ก และหากทำการขับถ่ายไม่ระมัดระวังนั้นอาจจะทำให้ติดตามล่อง ดูน่าเกลียดมาก จึงเป็นที่มาของสำนวน ขี้ราดโทษล่อง
- ขี้ หมายถึง (๑) ก. ถ่ายกากอาหารออกทางทวารหนัก, ถ่ายอุจจาระ, ราชาศัพท์ว่า ลงพระบังคนหนัก.
- ราด หมายถึง ก. เทของเหลว ๆ เช่นนํ้าให้กระจายแผ่ไปหรือให้เรี่ยรายไปทั่ว เช่น ราดนํ้า ก๋วยเตี๋ยวราดหน้า ข้าวราดแกง, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น เยี่ยวราด ขี้ราด.
- โทษ หมายถึง (๒) [โทด, โทดสะ-] ก. อ้างเอาความผิดให้ เช่น อย่าโทษเด็กเลย. (ส.; ป. โทส).
- ล่อง หมายถึง (๑) น. ช่องตามพื้นที่ทำไว้สำหรับให้สิ่งของลอดลงได้.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน ขี้ราดโทษล่อง ในประโยค
1. ขี้ราดโทษล่องร้องโวยวาย ราวจะเป็นจะตายน้ำลายถ่ม “ถูกกลั่นแกล้ง”- แสร้งตีหน้าค้าคารม เรียกผู้ชมเสียงขรมลั่นเต็มลานเมือง. ทำตัวเองกลับเบ่งกร่างอย่างอวดดี2. ขี้ราดโทษล่อง หมายถึง คนที่ทำอะไรผิดพลาดเองแล้วไม่ยอมรับ แต่กลับโยนความผิดไปให้ผู้อื่น กล่าวโทษผู้อื่น
3. นายประยุทธ สอบตกเพราะขี้เกียจ ไม่ตั้งใจเรียนเองแท้ๆ แต่กลับไปฟ้องคุณพ่อคุณแม่กล่าวโทษว่าอาจารย์สอนไม่รู้เรื่อง
4. นายจะมา ขี้ราดโทษล่อง อย่างนี้มันก็ไม่ถูกต้องนะ ที่งานส่งไม่ทันก็เพราะนายส่งงานมาทีหลังแล้วพวกเราจะทำต่อยังไงให้ทัน
5. ของมันอยู่ดี ๆ ของมันนายไปปัดมันตก จะไปว่าคนอื่นวางเกะกะไม่ได้นะ อย่างนี้มัน ขี้ราดโทษล่อง
6. ขี้ราดโทษล่อง นี่ล่ะครับ. สำนวน “ขี้ราดโทษล่อง” แม่ผมใช้หลายครั้ง ปากก็สอนไป มือก็หวดไม้เรียวไป
7. ขี้ราดโทษล่อง” (คล้ายรำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง) คณะของคุณสุรยุทธ์โปรดจำจุดนี้ไว้ ถ้าบริหารงานไม่ดี อย่าโทษฝูงสัมภเวสีเลยครับ เท่ากับว่า “ขี้แพ้ชวนตี”
8. รัฐบาลของพลเอกประยุทธ จันทร์โอชา บริหารงานได้แย่มาก พอมีปัญหาก็ด?ษแต่รัฐบาลที่แล้วในทุกเรื่องว่าสร้างปัญหาไว้ นิสัย ขี้ราดโทษล่อง นี่ยังแก้ไม่หาย ขนาดที่ว่าตัวเองบริหารบ้านเมืองมาห้าปีแล้ว แต่ก็ยังโทษรัฐบาลที่แล้วอยู่เลย จนลืมไปว่าตัวเองนั้นบริหารงานผิดพลาดมาเองตั้ง 5 ปีแล้ว