สำนวน คอทั่งสันหลังเหล็ก ใช้ในการเปรียบเปรยถึงคนที่มีความแข็งแกร่ง ทรหด ซึ่งเป็นคนที่มีร่างกายแข็งแรงบึกบึน มักใช้ในการอธิบายกับคนที่มีร่างกายใหญ่โต น่าเกรงขามเป็นนักกีฬา เพาะกาย ซึ่งมีลักษณะร่างกายที่ใหญ่โตเพราะการออกกำลังกายเพื่อสร้างกล้ามเนื้อ
สำนวน คอทั่งสันหลังเหล็ก ความเป็นมา สมัยโบราณลงโทษประหารชีวิตใช้วิธีตัดหัวหรือตัดคอ โทษเบาหน่อยก็เฆี่ยนหลัง เฆี่ยนมากก็เป็นอย่างที่เราเรียกว่า “ หลังลายตลอดต้นคอ” คอกับหลังจึงมักจะอยู่ติดกันไป เมื่อจะพูดอะไรที่แสดงถึงความกล้าจนไม่คิดถึงว่าร่างกายจะเป็นอันตรายยับเยินจะเอาทั่ง คือที่ตีเหล็กกับเหล็กมาเปรียบเทียบกับคอและสันหลังพูดเป็นสำนวนว่า “ คอทั่งสันหลังเหล็ก”
คำว่า คอทั่ง ยังมีนัยหมายถึงโทษประหารด้วยการตัดหัว หรือตัดคอด้วย ตามสำนวนจึงหมายความว่าคนที่กล้าทำผิดโดยไม่กลัวอาญาแผ่นดินคงคิดว่ามีคอเป็นทั่ง(ทั่ง คือแท่งเหล็กที่ใช้ตีดาบ) ดาบฟันไม่เข้า และคิดว่ามีหลังเป็นเหล็ก โบยตีเท่าไหร่ก็ไม่รู้สึก
- คอ หมายถึง (๑) น. ส่วนของร่างกายที่ต่อศีรษะกับตัว, ราชาศัพท์ว่า พระศอ
- ทั่ง หมายถึง น. แท่งเหล็กสำหรับช่างใช้รองรับในการตีโลหะบางชนิด เช่นเหล็ก ทอง ให้เป็นรูปต่าง ๆ.
- สันหลัง หมายถึง (๑) น. ส่วนของร่างกายด้านหลัง ซึ่งมีกระดูกเป็นแนวนูนลงมาตลอดหลัง
- เหล็ก หมายถึง (๑) น. ธาตุลำดับที่ ๒๖ สัญลักษณ์ Fe เป็นโลหะลักษณะเป็นของแข็งสีขาวเป็นเงาคล้ายเงิน หลอมละลายที่ ๑๕๓๖ ºซ. ใช้ประโยชน์ได้มากมาย เช่น ทำเหล็กหล่อ เหล็กพืด เหล็กกล้า. (อ. iron).
- (๒) ว. แข็งแกร่ง เช่น บุรุษเหล็ก.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน คอทั่งสันหลังเหล็ก ในประโยค
1. "คอทั่งสันหลังเหล็ก" เช่นบอกว่า "เจ้ามีคอทั่งสันหลังเหล็กหรืออย่างไรจึงไม่กลัวอาญาเยี่ยงนี้"2. นี่ประยุทธ นายอย่าคิดว่าเป็นคนแข็งแรง "คอทั่งสันหลังเหล็ก" จนไม่มีใครทำอะไรนายได้ คิดจะทุจริตเอาเงินไปซุกไว้ที่ไหนก็ได้ โดยไม่มีใครรู้ พอนายหมดอำนาจวาสนาแล้ว ระวังจะโดนประชาทัณฑ์เข้าสักวัน จะเจ็บตัวไม่ใช่น้อย
3. ในสมัยก่อน การทีคนในวัยรุ่นมักจะไปสักตามร่างกายโดยมีความเชื่อว่าจะทำให้ร่างการแข็งแกร่ง ฟันแทงไม่เข้า คอทั่งสันหลังเหล็ก เพื่อป้องกันชีวิตในช่วงศึกสงคราม แต่ว่าความจริงแล้ว การสักยันต์ลงอักขระนั้นไม่ได้ช่วยให้ร่างกายนั้นสามารถป้องกันคมหอกคมดาบได้จริง
4. พ่อเป็นคนที่ทำงานตรากตรำมาตั้งแต่เด็กจนร่างกายกำยำ ล่ำสันดู คอทั่งสันหลังเหล็ก ถึงแม้ว่าจะอายุมากแล้ว แต่ร่างกายยังดูแข็งแรงกว่าคนในวัยเดียวกันมาก
5. อย่าคิดว่าตัวเองเป็นคน คอทั่งสันหลังเหล็ก ไม่เกรงกลัวต่อโรคระบาดอย่างโรค โควิต 19 เพราะถึงแม้ว่าจะแข็งแรงอย่างไรก็ตาม ถ้าได้รับเชื้อเข้าไปเต็มๆ ยังไงก็จะทำให้ร่างกายทรุดหนักจนเสียชีวิตได้เช่นกัน ดังนั้นควรตั้งในความไม่ประมาทจะดีที่สุด
6. คอทั่งสันหลังเหล็ก, ผู้ที่มีร่างกายกำยำล่ำสันแข็งแรงเกินคนธรรมดา. คอทองแดง, ดื่มสุราเก่งแล้วไม่เมา. คอเป็นลวด ดอกไม้ไหว, กริยาท่าทางของคนที่ยักคอไปมาอย่างรวดเร็ว.
7. สำหรับคนทั่วไปการประกอบคุณงามความดีก็คือ การสั่งสม “บุญบารมี” โดย “บุญ” ... อย่างยิ่งท่านหนึ่ง อย่างที่สำนวนไทยเรียกว่า “ผู้มีบุญหนักศักดิ์ใหญ่” ... “คอทั่งสันหลังเหล็ก” คือทนต่อการถูกทุบตีได้เหมือนทั่ง ทนต่อความร้อน และแรงเสียดสีได้เหมือนเหล็ก ..
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔