สำนวน ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น นั้นใช้ในการเปรียบเปรยถึง พฤติกรรมที่ไม่น่าเอาเยี่ยงอย่างของผู้ใหญ่บางคนที่มีนิสัยมักทำบางสิ่งบางอย่าง ที่ไม่เหมาะสม สมควรให้เด็ก หรือผู้ที่มีอายุน้อยกว่านั้นได้เห็น หรือได้รับรู้ ซ฿งเป็นสิ่งที่ไม่สมควร เนื่องจากว่าเด็ก หรือผู้น้อยเห็นแล้ว อาจจะคิดว่าสิ่งนั้นเป็นเรื่องปกติ สามารถทำได้เช่นกัน โดยไม่ผิดอะไร เหมือนที่ผู้ใหญ่ทำเป็นเยี่ยงอย่าง โดยปกติแล้ว เด็ก ๆ หรือผู้น้อยนั้นจะเรียนรู้จากผู้ใหญ่จากการกระทำ ด้วยการสังเกตุเป็นหลักแล้วลอกเลียนพฤติกรรมของผู้ใหญ่ทุกอย่าง ดังนั้น ถ้าเด็กเห็นผู้ใหญ่ทำสิ่งที่ผิด เด็ก ๆก็จะคิดว่าสิ่งนั้นสามารถทำได้ โดยที่ไม่ผิดอะไร พอเด็กโตมาก็มักจะทำตามสิ่งผิดที่เคยเห็นผู้ใหญ่ทำให้ดูนั่นเอง
ที่มาของสำนวน ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น นั้นเราใช้คำว่าขี้ ในการเปรียบเทียบถึงสิ่งน่ารังเกียจ สิ่งผิด และไม่ควรทำ ดังนั้นการทำ ตัวให้เป็น ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น จึงเป็นสิ่งที่ผู้ใหญ่ทำสิ่งที่น่ารังเกียจ ให้เด็กเห็นเป็นตัวอย่างและเด็กๆย่อมที่จะทำตาม หรือเลียนแบบได้
- ขี้ หมายถึง (๒) น. กากอาหารที่ร่างกายไม่ต้องการแล้วขับถ่ายออกทางทวารหนัก, อุจจาระ, ราชาศัพท์ว่า พระบังคนหนัก, สิ่งที่ร่างกายขับถ่ายออกมาเกรอะกรังอยู่ เช่น ขี้ไคล ขี้รังแค ขี้หู ขี้ตา, ใช้ประกอบหน้าคำ หมายความว่า เป็นสิ่งที่สกปรก เช่น ขี้เลน ขี้ดิน ขี้ทราย, โดยปริยายหมายความถึงสิ่งที่ไม่ต้องการ เช่น ขี้ตะกั่ว, เศษหรือกากที่ออกมาจากสิ่งนั้น ๆ เช่น ขี้กบ ขี้เลื่อย.
- ก้อน หมายถึง (๑) น. คำบอกลักษณะของเล็ก ๆ ที่เกาะหรือติดรวมกันแน่น ไม่กำหนดรูปแน่นอน โดยมากมีลักษณะค่อนข้างกลม เช่น ข้าวเกาะกันเป็นก้อน, เรียกสิ่งที่มีลักษณะเช่นนั้น เช่น ก้อนข้าว
- ใหญ่ หมายถึง (๑) ว. โต เช่น พี่คนใหญ่, คนโต เช่น เขยใหญ่, มีขนาดโตกว่าหรือสำคัญกว่าเป็นต้นเมื่อเปรียบเทียบกัน เช่น ข่าวใหญ่ สงครามใหญ่, มีขนาดไม่เล็ก เช่น บ้านหลังใหญ่
- ให้ หมายถึง (๑) ก. มอบ เช่น ให้ช่อดอกไม้เป็นรางวัล, สละ เช่น ให้ชีวิตเป็นทาน, อนุญาต เช่น ฉันให้เขาไปเที่ยว
- เด็ก หมายถึง (๑) น. คนที่มีอายุยังน้อย.
- เห็น หมายถึง ก. อาการของตาที่ประสบรูป, ปรากฏแก่ตา, ปรากฏแก่ใจ, คิดรู้.
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น ในประโยค
1. ประยุทธเป็นผู้อำนวยการโรงเรียนที่ไม่เคยเข้าร่วมประชุมเลย การกระทำแบบนี้เข้าทำนองขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็นเลยนะ2. คุณเป็นถึงผู้บริหารระดับสูง แต่ขาดการประชุมไปงานเลี้ยงสังสรรค์ มันไม่เหมาะสม ทำแบบนี้ก็เข้าตำรา” ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น ”
3. คุณจะมีความรับผิดชอบมากกว่านี้นะ เป็นถึงผู้จัดการใหญ่ของบริษัทแต่หนีการประชุมไปงานปาร์ตี้ มันสมควรแล้วหรือ ทำแบบนี้ก็เหมือนขี้ก้อนใหญ๋ให้เด็กเห็น แล้วลูกน้องที่ไหนจะนับถือคุณ
4. ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น. สำนวนนี้หมายถึง การทำอะไรที่เป็นเรื่องไม่ดี เป็นเรื่องชั่วร้ายเลวทรามหรือการทุจริต โดยไม่มีความละอายใจให้ผู้อื่นเห็น
5. ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น. สํานวนสุภาษิตนี้ หมายถึงการกระทำใดๆที่เลวร้ายหรือการทุจริต โดยไม่มีความละอายใจ กระทำการโดยโจ่งแจ้งให้ ผู้น้อยเห็นอย่างโจ่งแจ้ง
6. ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น ทำผิดให้ผู้น้อยเห็น ขุนนางใช่พ่อแม่ หินแง่ใช่ตายาย ขุนนางเขาย่อมไม่เป็นแก่เราอย่างพ่อแม่ตายาย ขุนไม่ขึ้น
7. ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น เป็นผู้ใหญ่ถ่ายทุกข์ไม่เป็นที่ ให้เด็กเห็นยามขี้สิ้นถี่ถ้วน ทำอุจาดแจ้งไว้ขาดใคร่ครวญ ถึงหลากล้วนเล่าสู่มิรู้อาย เหมือนกระทำความผิดไม่ปิดเม้น
8. “ผู้ใหญ่” ด้วยเช่นกันว่าจะต้องรักษาศีลมีธรรม ไม่กระทำเรื่องน่าอาย ไม่ “ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น” เพราะมิเช่นนั้นอาจจะถูก “ถอนหงอก” เอาได้.