สำนวน เลือดข้นกว่าน้ำนั้นใช้ในการเปรียบเปรยถึงการให้ความสำคัญกับ ญาติพี่น้องนั้นสำคัญกว่าคนอื่น โดยเราจะสามารถไว้ใจ หรือเชื่อใจญาติพี่น้องได้มากกว่าคนอื่นๆที่เราไม่รู้จัก เพราะว่าเราและพี่น้องของเราอย่างน้อยก็มีความเกี่ยวพันทางสายเลือด มีพ่อแม่ ปู่ย่าตายาย คนเดียวกัน หรือเป็นเครือญาติกัน แต่ก็ไม่เสมอไป ขึ้นอยู่กับเบื้องหลัง และนิสัยของคนด้วย ซึ่งบางทีญาติพี่น้องบางคนเราไม่อยากจะนับญาติด้วยซ้ำ เพราะเจอกันที่ไรมีแต่จะหาเอาประโยชน์จากเรา
ที่มาของสำนวนไทยที่กล่าวว่า เลือดข้นกว่าน้ำ นั้นโดยปกติแล้วเลือดนั้นจะมีความข้นมากกว่าน้ำ ซึ่งในน้ำจะประกอบไปด้วยโมเลกุลของน้ำเท่านั้น แต่ว่าในเลือดของคนนั้นจะมีโมเลกุลของสารละลาย สารโปรตีน แร่ธาตุ และอื่นๆอยู่ ซึ่งเจ้าตัวโปรตีนที่อยู่ในเลือดนั้นเราจะเรียกว่า ฮีโมโกลบิน ซึ่งเป็นโปรตีนที่มีสีแดง และเกล็ดเลือด ที่เป็นโปรตีนเส้นใยอยู่จึงทำให้เลือดมีความข้นมากกว่านั้น ด้วยคุณสมบัติดังกล่าวจึงนำมาเปรียบเปรยถึงความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นกับเครือญาติย่อมดีกว่าคนนอก
- เลือด หมายถึง น. ของเหลวปรกติมีสีแดง อยู่ในหลอดเลือดและหัวใจของคนและสัตว์ ประกอบด้วยน้ำเลือดและเม็ดเลือด ส่วนที่เป็นสีแดงเกิดจากสีในเม็ดเลือดแดง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่น แมลง กุ้ง หอย เม็ดเลือดเห็นมีสีน้ำเงินจาง ๆ
- ข้น หมายถึง ว. ลักษณะของเหลวที่มีการรวมตัวกันแน่นเข้า, ไม่ใส
- กว่า หมายถึง ว. เป็นคำใช้เปรียบเทียบแสดงความยิ่งหรือหย่อนต่อ เช่น มากกว่า น้อยกว่า ดีกว่า.
- น้ำ หมายถึง น. สารประกอบซึ่งมีองค์ประกอบเป็นธาตุไฮโดรเจนและออกซิเจนในอัตราส่วน ๑ : ๘ โดยนํ้าหนัก เมื่อบริสุทธิ์มีลักษณะเป็นของเหลว ใส ไม่มีสี กลิ่น รส มีประโยชน์มาก เช่นใช้ดื่ม ชำระล้างสิ่งสกปรก, โบราณถือว่าเป็น ธาตุ ๑ ในธาตุ ๔ คือ ดิน นํ้า ไฟ ลม, ใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะเป็นนํ้าหรือเหลวเหมือนนํ้า เช่น นํ้าตา นํ้าปลา นํ้าส้ม
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวนไทย “เลือดข้นกว่าน้ำ” ในประโยค
1. เลือดข้นกว่าน้ำ คนที่มีสายสัมพันธ์ทางสายเลือด ย่อมมีความผูกพันกันมากกว่าบุคคลอื่น ดังนั้น หากมีเหตุฉุกเฉินหรือเดือนร้อน จะเป็นที่พึ่งได้มากกว่าคนอื่น ..2. เห็นมั๊ย สุดท้ายแกก้ต้องเลือกกเข้าน้องชายแกมากกว่าเข้าข้างฉัน เหมือนที่เขาว่าไว้ว่าเลือดข้นกว่าน้ำ
3. ฉันรักผู้ชายคนนี้มากแต่ครอบครัวของฉันกีดกันขัดขวาง เคยคิดจะหนีไปด้วยกันแต่สุดท้ายฉันก็ทำไม่ได้เพราะยังไงเลือดก็ข้นกว่าน้ำ ไม่สามารถตัดขาดได้
4. คุณอย่าคาดหวังตำแหน่งผู้อำนวยการบริษัทเลย ต่อให้คุณทุ่มเททำงานให้เขามานานเป็น 20 ปีก็ตามเพราะเลือดข้นกว่าน้ำยังไงเขาก็ต้องให้น้องชายแท้ๆ ขึ้นดำรงตำแหน่งนี้แทนอยู่แล้ว
5. ขวัญ เมินคนแขวะพี่สาว มั่นใจเลือดข้นกว่าน้ำ รับเหนื่อยเจอปัญหาซ่อมบ้านไม่จบสิ้น.
6. ประวัติศาสตร์บทนี้มีชื่อ 'เลือดย่อมข้นกว่าน้ำ'. ทั้งสองเดินเข้าหากันด้วยรอยยิ้ม ประสานมือให้กับช่างภาพ สื่อมวลชนหลายร้อยคน.
7. ย้อนคดี"ห้างทอง ธรรมวัฒนะ" เพื่อให้เขัากับกระแสของละครช่องดังที่กำลังมาแรง "เลือดข้นคนจาง"
8. "เลือดข้นกว่าน้ำ" วลีนี้ทำเอาดราม่าร้อนฉ่ากันเลยทีเดียว จนต้องขอออกตัวก่อนว่าน่าเห็นใจกันทั้งคุณแม่ผู้จัดการ และคุณลูกดาราดัง ที่บางทีก็เกิดความไม่เข้าใจกัน ...
9. ดาวเรืองแต่งงานกับนายห้างใหญ่ แรกๆเขาก็ดีกับดาวเรือง แต่พออยู่ด้วยกันนานๆเข้า เขาไปมีผู้หญิงอื่น ทิ้งให้ดาวเรืองอยู่บ้านคนเดียว ดาวเรืองทนไม่ได้จึงไปปรึกษาพี่สาวของเธอ พี่สาวปลอบใจดาวเรืองและให้คำแนะนำด้วยความรักความเป็นห่วง เหตุการณ์นี้ตรงกับสำนวนสุภาษิตไทยที่ว่า “ เลือดข้นกว่าน้ำ ”
10. ทักษิณ ชินวัตร สรุปได้อย่างรวบรัด หมดจด ว่า "เลือดย่อมข้นกว่าน้ำ" พี่น้องย่อมดีกว่าคนอื่น
11. สุดท้ายพ่อแกก็ยกสมบัติทั้งหมดให้กับลูกชายเขาแทนที่จะเป็นลูกบุญธรรมอย่างแก ไม่ว่าลูกตัวเองจะประพฤติชั่วเช่นไร เลือดก็ข้นกว่าน้ำอยู่แล้ว