สำนวนไทยถอดเขี้ยว ถอดเล็บ ใช้ในการเปรียบเปรยถึงการวางมือจากการวางอำนาจ ลดความดุร้ายหรือความมีอำนาจลงไปไม่บ้าอำนาจอีกต้อไปนั้นเอง การถอดเขี้ยวเล็บ ก็เหมือนการประกาศตัวว่าจะเลิกเป็นคนที่มีอำนาจ ไม่มีความดุร้าย หรือมีท่าทีที่เป็นอันตรายต่อผู้อื่นแล้วนั่นเอง
สำนวนนี้มาจากการเปรียบคนที่มีพยศหรือมีอำนาจ มีฤทธิ์เก่งกาจว่าเหมือนกับสัตว์ร้ายที่มีเขี้ยวและเล็บที่สามารถทำร้ายผู้อื่นให้บาดเจ็บหรือเป็นอันตรายได้ ถ้าเมื่อใดที่สัตว์ร้ายนั้นไม่มีเขี้ยวและเล็บแล้ว ก็ไม่สามารถทำร้ายผู้อื่นอีกต่อไป คนที่เคยมีพยศ มีอำนาจ เมื่อละพยศหรือเลิกใช้อำนาจแล้ว เปรียบได้กับสำนวนว่า ถอดเขี้ยวถอดเล็บ.
- ถอด หมายถึง ก. เอาออก เช่น ถอดเสื้อ ถอดรองเท้า
- เขี้ยว หมายถึง น. ฟันแหลมคมสำหรับฉีกเนื้อและอาหาร อยู่ระหว่างฟันหน้ากับกราม, ราชาศัพท์ว่า พระทาฐะ หรือ พระทาฒะ, (ถิ่น-พายัพ) ฟัน.
- เล็บ หมายถึง น. สิ่งซึ่งมีลักษณะแข็งอย่างเขาสัตว์อยู่ปลายนิ้ว สำหรับป้องกันส่วนของปลายนิ้วหรือหยิบจับเป็นต้น.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวนไทยที่กล่าวว่า ถอดเขี้ยว ถอดเล็บ
1. เมื่อก่อนคุณลุงประยุทธเป็นมาเฟียใหญ่ น่าเกรงขาม เป็นผู้มีอิทธิพลในเมืองนี้ แต่ปัจจุบันท่านอายุมากแล้วจึงถอดเขี้ยวถอดเล็บจนหมดสิ้น2. ตั้งแต่ที่เขาได้แต่งงานกับสาวไฮโซ เขาก็ได้ถอดเขี้ยวถอดเล็บจนหมดสิ้น ไม่หลงเหลือความเจ้าชู้อีกต่อไป
3. ถอดเขี้ยวถอดเล็บ เจจินตัย จากเสือยุค 90 ทิ้งความเจ้าชู้มาเป็นสามีที่รักภรรยามากและยังเป็นคุณพ่อที่หลงลูกสาวขั้นสุด
4. ลิฟท์ สุพจน์ จันทร์เจริญ ดูโอ้ระดับตำนาน จากหนุ่มขี้อายที่มีสาวๆ ห้อมล้อมตลอดเวลา ในวันที่ถอดเขี้ยวถอดเล็บ หยุดความเจ้าชู้อย่างถาวร.
5. โอ๊ต วรวุฒิ นิยมทรัพย์ อดีตหนุ่มเจ้าชู้หล่อแซ่บ แต่สุดท้ายถอดเขี้ยวถอดเล็บเลิกเจ้าชู้เพราะลูก และ ภรรยาสาวที่อายุน้อยกว่าถึง 20 ปี
6. นายบอลตอนวัยรุ่นเป็นคนที่เจ้าชู้มากๆ พอมีครอบครัวมีลูกแล้วก็เหมือนเสือถอดเขี้ยวถอดเล็บ รักภรรยาของเขาคนเดียวและเลิกเจ้าชู้อย่างกับเป็นคนละคน.
7. ได้ยินเหมือนกันว่านายถอดเขี้ยวถอดเล็บแล้ว แต่ดูเหมือนว่าความใจร้อนจะยังไม่เปลี่ยนไปเลยนะ
8. ตั้งแต่เขาได้แต่งงานเขาก็ได้ถอดเขี้ยวถอดเล็บ ไม่เหลือความเจ้าชู้อีกต่อไป
9. ในช่วงวัยรุ่น บางคนก็มีนิสัยเกเร คึกคะนอง ทำให้ตัวเอง และคนในครอบครัวเดือดร้อน แต่เมื่ออายุมากขึ้น ก็มักจะ ถอดเขี้ยวถอดเล็บ ลดละเลิกนิสัยไม่ดี เพราะอายุมากแล้ว เริ่มคิดได้ รู้ว่าอะไรควรทำ ไม่ควรทำ
10. การมีลูกสาว จึงทำให้เขาเริ่มลด ละ เลิก นิสัยเจ้าชู้ ถอดเขี้ยวถอดเล็บ และเปลี่ยนตัวเอง เป็นคนรักครอบครัว เรื่องแบบนี้ เป็นเรื่องปกติ สำหรับคนเจ้าชู้ หากมีลูกสาว ก็จะหวงและมักจะหยุดพฤติกรรมเจ้าชู้ลงได้
11. คนชั่วบางคน เมื่อเดินเข้าสู่โลกของนักเลงแล้ว ก็ยากจะ ถอดเขี้ยวเล็บ ไม่สามารถหยุด เลิก ละ นิสัยไม่ดี บางคนอายุมาก ก็ยังชอบปล้น ชิงทรัพย์คนอื่น แก่แล้ว ก็ยังต้องกลับไปติดคุก ข้อหาฆ่าคนตาย การลด ละ เลิกนิสัยไม่ดี บางทีก็เป็นเรื่องยาก เพราะติดเป็นสันดานไปแล้ว
12. สำหรับคนเกเร ทำผิดกฏหมาย หากเป็นความผิดร้ายแรง ก็มักจะถูกส่งเข้าสถานกักกัน เพื่อให้ ถอดเขี้ยวเล็บ ดัดนิสัย เพื่อให้เป็นคนดีของสังคม ในอนาคต
13. ประยุทธเป็นคนเจ้าชู้มาก สมัยหนุ่มๆไม่สนใจเลยว่าผู้หญิงนั้นจะเป็นใคร จะโสดหรือมีครอบครัวแล้ว เจอเป็นจีบเป็นทำเจ้าชู้ใส่อยู่เสมอ ต่อมาเมื่ออายุมากขึ้น มีครอบครัวที่อบอุ่นจึงเลิกนิสัยดังกล่าว แบบนี้เองที่โบราณท่านกล่าวไว้ว่า ถอดเขี้ยวถอดเล็บ
14. ก้อง ห้วยไร่ เล่าหมดเปลือกเส้นทางรักกับภรรยาสาว เบล พร้อมบอกหยุดเจ้าชู้ ตอนนี้ถอดเขี้ยวเล็บจากเสือกลายเป็นแมวแล้ว.