สำนวน หญ้าปากคอก นี้ใช้ในการเปรียบเปรยถึงเรื่องที่ง่ายๆ สะดวกสบาย ไม่มีอะไรซับซ้อน ยุ่งยาก โดยเป็นสำนวนโบราณที่กล่าวถึงความง่ายดายในการทำกิจกรรมต่างๆ ซึ่งในปัจจุบันไม่นิยมใช้แล้ว แต่จะใช้ง่ายเหมือนปอกกล้วยเข้าปากแทน
ที่มาของสำนวน หญ้าปากคอก นั้นมาจาก หญ้าปากคอกที่ขึ้นอยู่ตรงปากทาง เข้า-ออก ของคอกวัวคอกควาย ที่เวลาวัวควายเดินจะเข้าหรือ ออกคอกจะต้องเดินผ่านและกัดกินอยู่เป็นประจำ เพราะหญ้าพวกนั้นจะงามตลอดปีเพราะได้ปุ๋ยคอกจากมูลสัตว์พวกนี้ ในการบำรุงต้น สำนวนหญ้าปากคอกนั้นจึงแปลว่า หญ้าที่อยู่หน้าทางเข้าคอกวัวควาย จะกินเมื่อไหร่ก็ได้ ง่ายๆสะดวก
- หญ้า หมายถึง น. ชื่อเรียกไม้ล้มลุกหลายชนิดหลายสกุลในวงศ์ Gramineae เช่น หญ้าคา [Imperata cylindrical (L.) P.Beauv.] หญ้าตีนกา [Eleusine indica (L.) Gaertn.] หญ้าแพรก [Cynodon dactylon (L.) Pers.]
- ปาก หมายถึง น. ส่วนหนึ่งของร่างกายคนและสัตว์ อยู่ที่บริเวณใบหน้า มีลักษณะเป็นช่องสำหรับกินอาหารและใช้สำหรับเปล่งเสียงได้ด้วย
- คอก หมายถึง น. ที่ล้อมขังสัตว์บางชนิด เช่น วัว ควาย ม้า หมู, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น คอกพยาน
ตัวอย่างการใช้งานสำนวนไทยที่กล่าวว่า หญ้าปากคอก ในประโยค
1. เด็กไทยมองว่าการใช้ภาษาไทยเป็นเรื่องหญ้าปากคอกไม่จำเป็นต้องเรียน แต่ปัจจุบันคนใช้ภาษาไทยกันอย่างผิดๆ มากขึ้นทุกวัน2. หญ้าปากคอกวัวงอกงามสดเขียวน่ากิน แต่ทำไมวัวไม่กิน ความจริงคือ ไม่ใช่วัวเห็นว่า หญ้าปากคอกของตาย เว้นไว้ จะกินเมื่อไหร่ก็ได้ แต่ที่วัวไม่กิน เพราะวัวเป็นสัตว์ไม่กินหญ้าที่งอกงามขึ้นมาจากขี้เยี่ยวของตัวเอง ซึ่งไม่เพียงแต่หญ้าที่งอกงามจากขี้ตัวเองตรงหน้าปากคอกเท่านั้น แม้แต่มวลหญ้าสดเขียวตามท้องทุ่ง ถ้างอกเป็นชุกขึ้นมาจากกองขี้แห้งของมันเอง มันจะไม่กิน เรื่องบางเรื่องมันไม่ใช่หญ้าปากคอกเสมอไป.
3. วันนี้จะเทศนาถึงเรื่องหญ้าปากคอกให้ฟัง คำว่าหญ้าป่าคอกมันอยู่ใกล้ๆนี่แหละ ที่เทศนาธรรมมะต่างๆมากมายกว้างขว้าง แต่แท้ที่จริงไม่ใช่ห้วงอะไรหรอก.
4. ไข้หวัดใหญ่..เรื่องหญ้าปากคอก. วันนี้พยาบาลที่ทำงานอยู่กับผมคนหนึ่งติดเชื้อไข้หวัดใหญ่ พอเธอมาทำงานเพื่อนๆก็รุมล้อว่าอย่าเอาเชื้อมาแพร่นะ.
5. “ผู้นำ” กับปัญหา “หญ้าปากคอก”. ปัญหาของ “ผู้นำ”…มักอยู่ที่ตัวของเขาเป็นสำคัญ! “ผู้นำ” หลายคน? จึงมักถูกตั้งคำถามเชิงปรามาสในทำนองว่า… เก่งจริงหรือไม่?
6. หญ้าปากคอก & ตำข้าวสารกรอกหม้อ เป็นคำพังเพยของไทยที่มีมาช้านาน เรียนมาตั้งแต่เล็กแต่น้อย แต่ก็เกิดขึ้นประจำกับคนไทย นี่กระมังที่คนรุ่นก่อนบอกว่า “สอนไม่รู้จักจำ”
7. หญ้าปากคอก สำนวนไทยโบราณ หมายถึง ของไม่อยู่ในสายตา หรือส้มในลังจะหยิบเมื่อไรก็ได้.
8. ปัญหาหญ้าปากคอก. การสร้างมนุษยสัมพันธ์สร้างทีมงาน ปัญหาหญ้าปากคอก. การศึกษาเรื่องการสร้างมนุษยสัมพันธ์สร้างเพื่อนสร้างงานมีความสำคัญมาก .
9. ทัวร์เยอรมัน เที่ยวตะลอนเยอรมันเอง ท่องเที่ยวหญ้าปากคอก พำนักสะดวกแบบอย่างรัดเข็มขัด ที่อยู่กรณีเข้าใจสิ่งแกเพรงกำหนดแผนการเที่ยวร่อนเยอรมัน ทางเดิน
10. คุณหลวง นาย อําเภอ แนะนํา ให้บรรจงไปลิมรสดูนัน มันก็เหมือนหญ้าปากคอก ที่โคควายมองข้าม ทึงกัน ไอ้หญ้าปากคอกเขียวอ่อนงามอุดมสมบูรณ์ใกล้ปากแท้ๆ กลับ ไม่กิน .
11. "อย่าไปพูดถึงเรื่องหลุดพ้นอะไร เอาแค่ ศีล5 เหมือนหญ้าปากคอก เอามาใช้ให้ครบก่อนเถอะ".
12. อะไรๆ ที่เป็นความเคยชิน เรามักไม่ตั้งข้อสงสัยและคิดสอบสวนหาเหตุผล อาจจะเห็นเป็นเรื่องหญ้าปากคอก ตามคติของคนแต่ก่อนนั้นก็ได้.
13. ปลายเล็บลอกเป็นชั้นปัญหาหญ้าปากคอก. . คงมีเพื่อนผู้หญิงหลายคนที่ชอบแต่งเล็บ ทาเล็บให้สวยงามใช่ไหมคะ อันที่จริงก็คงไม่ใช่เรื่องผิดหรือผิดปกติอะไรที่จะทำแบบนั้น.
14. ปัญหา "หญ้าปากคอก" (เรื่องง่ายๆ ที่เรามองข้ามไป) อันหนึ่งก็คือ ผังเมือง บางทีเราเห็นที่สวยๆ แต่พอซื้อไปโดยไม่ดูผังเมือง ก็ปรากฏว่าเราทำอะไรไม่ได้
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔