สำนวนไทยที่กล่าวว่า ปลาติดหลังแห หรือในปัจจุบันนี้นิยมใช้เพียง ติดร่างแหนั้น หมายถึงคนที่ได้รับกรรมร่วมกับคนอื่นที่ทำผิด โดยที่ตัวเองไม่ได้มีส่วนในความผิดดังกล่าวเลย โดยอาจจะเข้าไปอยู่ในเหตุการณ์นั้นโดยไม่ได้ตั้งใจ หรือรู้เท่าไม่ถึงการณ์ แล้วถูกเหมารวมว่าเป็นคนหนึ่งในผู้ร่วมทำความผิดดังกล่าว
สำนวนนี้มักจะใช้ในการอธิบายเกี่ยวกับการกระทำผิดกฎหมายที่ผู้ที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องมักที่จะถูกเข้าใจผิดว่าเป็นผู้ร่วมกระทำผิดทั้งที่จริงๆแล้วไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องใดๆเลย ซึ่งแน่นอนถ้าสามารถพิสูจน์ได้ว่าตนเองไม่มีความเกี่ยวข้องก็จะพ้นผิดได้ ในในสถานการณ์ดังกล่าวนั้น ในกรณีที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ควรที่จะไม่หลบหนี เพราะจะถูกมองว่าอยู่ในกลุ่มผู้ร่วมกระทำผิดแน่นอน ควรที่จะหาทางพิสูจน์ความบริสุทธิ์ใจว่าไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องจะดีที่สุด
ที่มาของสำนวนปลาติดหลังแห ในสมัยก่อนนิยมจับปลาด้วยการทอดแห ด้วยการหว่านแหลงไปในน้ำ เพื่อคลุมปลาที่ว่ายน้ำอยู่ แล้วลากขึ้นมา โดยปลาที่จับได้จะถูกดักไว้ในแห แต่มีปลาที่ติดอยู่หลังแหซึ่งเป็นด้านนอกของแหและติดแหขึ้นมาด้วย แต่ปลาตัวนั้นไม่ได้เข้าไปในแห แต่ก็โดนจับเพราะว่าอาจจะมีครีบ หรือส่วนของตัวไปติดในรูของตาข่ายของแหนั้น ทำให้ไม่สามารถหลุดได้ และโดนจับแล้วชาวประมงก็จับมาทำอาหาร
- ปลา หมายถึง [ปฺลา] น. ชื่อสัตว์น้ำเลือดเย็นมีกระดูกสันหลัง ร่างกายแบ่งเป็นส่วนหัว ลำตัว และหาง หายใจด้วยเหงือกยกเว้นปลาปอด มีครีบใช้ช่วยในการเคลื่อนไหวและทรงตัว บางชนิดมีเกล็ด บางชนิดไม่มี รูปร่างลักษณะ ขนาด และพฤติกรรมแตกต่างกันมากมาย กินทั้งพืชและสัตว์ พบในแหล่งนํ้าทั่วไป.
- ติด หมายถึง (๑) ก. แนบอยู่ เช่น เนื้อติดมัน เนื้อติดกระดูก
- หลัง หมายถึง ว. อยู่ตรงข้ามกับ ข้างหน้า, ตรงข้ามกับ ก่อน (ใช้แก่เวลาที่ผ่านพ้นไปแล้ว), ในลำดับถัดไป เช่น คนหลัง
- แห หมายถึง น. ชื่อเครื่องจับปลาชนิดหนึ่ง ถักเป็นตาข่าย ใช้ทอดแผ่ลงในนํ้าแล้วค่อย ๆ ดึงขึ้นมา.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวนไทยที่กล่าวว่า ปลาติดร่างแห หรือบางทีก็ใช้ ปลาติดหลังแห
1. คนที่ไปนั่งดูเขาเล่นไพ่ เวลาตำรวจจับ ก็พลอยโดนจับไปด้วย ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้เล่น เหมือน “ปลาติด หลังแห” ถึงจะไม่ติดเคราแห ก็โดนจับไปต้มแกงด้วย2. รู้ไว้ใช่ว่า "ปลาติดร่างแห" หรือ "ปลาติดหลังแห". อะไรถูก..? บางทีชื่อเรียก หรือคำพังเพย แต่อดีตพอพูดต่อๆกันมามันก็เพี้ยนไปได้เหมือนกัน
3. ประยุทธฉันเตือนไว้ก่อนนะอย่าไปยุ่งเกี่ยวกับพวกติดยาเสพติดเลย เพราะถ้าตำรวจกวาดล้างจับพวกนนั้นขึ้นมาเมื่อไหร่เธอจะกลายเป็นปลาติดร่างแหถูกจับกุมไปด้วย
4. เพราะเขาไปเดินอยู่ใกล้ๆ กลุ่มอันธพาล พอเกิดเหตุมีเรื่องชกต่อยกัน เขาจึงเป็นปลาติดร่างแหโดนรุมทำร้ายจนบาดเจ็บไปด้วย
5. ถ้าฉันทำงานนี้กับนายเท่ากับฉันเหมือนปลาติดร่างแหเดียวกันสิ
6. ติดร่างแหไปด้วยสำหรับ แจ็ค แบล็คแจ็ค ว่ามีเอี่ยวพัวพันกับ แม่มณี แชร์ลูกโซ่ หรือ เจ๊นาเดียร์ วันทนีย์ ที่มาร่วมเป็นสปอนเซอร์ใหญ่ และหนึ่งในนักแสดงหนังเรื่อง ...
7. “เรืองไกร” จี้ “ปารีณา” อย่าบ่ายเบี่ยง ขู่ผู้มีอำนาจช่วยปารีณา ไม่ว่าจะเป็นใคร อาจจะติดร่างแหไปด้วย เพราะจากท่าทีของเจ้าหน้าที่ฝ่ายประจำ เหมือนเกรงกลัวอำนาจบางอย่าง ดังนั้น ฝ่ายบริหารจะต้องลงมาตรวจสอบเรื่องดังกล่าว
8. ชีวิตติดร่างแห : ความจริงล่าสุดสถานการณ์ประมงไทย. ภาคีเครือข่ายองค์กรภาคประชาสังคม เผยความจริงสถานการณ์ประมงไทยยังพบปัญหา
9. "แฮกเกอร์จีน"เจาะข้อมูล"ค่ายมือถือยักษ์ใหญ่"5ประเทศแถบอาเซียนและเอเชีย ไทยติดร่างแหด้วย "พุทธิพงษ์"ระบุไม่ใช่ครั้งแรก-เป็นภัยคุกคาม ...
10. มาเน่ เปิดใจถึงเรื่องมีชื่อติดร่างแห หนึ่งในตัวแทนที่ มาดริด เล็งไว้เสียบแทน โรนัลโด้ หากย้ายไป ยูเวนตุส.
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔