สำนวนตีวัวกระทบคราดนี้ ใช้ในการเปรียบเปรยถึงคนที่โกรธ หรือโมโหอีกคนหนึ่ง แต่ไม่สามารถทำอะไรแต่กลับไปลงหรือระบายกับสิ่งอื่นแทน โดยสิ่งนั้นหรือคนนั้นไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับเรื่องดังกล่าวเลย ซึ่งการกระทำดังกล่าวนั้นถือว่าแย่เพราะว่าการทีจะไปลงที่คนที่ไม่ได้เป็นสาเหตุของปัญหานั้นอาจจะทำให้เราถูกมองว่าเป็นคนไม่มีเหตุผล หรือว่าเป็นคนพาลได้ ดังนั้นสำนวนนี้จึงเป็นสำนวนที่เป็นไปในแง่ลบที่ใช้ในการอธิบายถึงคนที่ชอบพาลกับคนหนึ่งแล้วไปลงกับคนอื่นนั้นเอง
- ตี หมายถึง ก. เอามือหรือไม้เป็นต้นฟาดหรือเข่นลงไป เช่น ตีเด็ก ตีดาบ, ตบเบา ๆ เช่น ตีพุง
- วัว หมายถึง น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด Bos taurus Linn. ในวงศ์ Bovidae เป็นสัตว์เคี้ยวเอื้องขนาดใหญ่ กีบคู่ ลำตัวมีสีต่าง ๆ เช่น นํ้าตาล นวล เขาโค้งสั้น ไม่ผลัดเขามีเหนียงห้อยอยู่ใต้คอถึงอก ขนปลายหางเป็นพู่ ที่เลี้ยงเพื่อนำน้ำนมมาบริโภค เช่น พันธุ์โฮลสไตน์-ฟรีเซียน ที่ขุนเป็นวัวเนื้อ เช่น พันธุ์บรามัน, โค ก็เรียก, (ปาก) งัว.
- กระทบ หมายถึง ก. โดน, ถูกต้อง, ปะทะ, ในบทกลอนใช้ว่า ทบ ก็มี เช่น ของ้าวทบประทะกัน (ตะเลงพ่าย), หรือ ประทบ ก็มี เช่น ประทบประทะอลวน (ตะเลงพ่าย), พูดหรือทำให้กระเทือนไปถึงผู้อื่น เช่น พูดกระทบเขา ตีวัวกระทบคราด.
- คราด หมายถึง น. เครื่องมือทำไร่ทำนาใช้วัวหรือควายลาก ลักษณะเป็นคาน มีซี่ห่าง ๆ กัน มีคันชักสำหรับลากขี้หญ้าและทำให้ดินที่ไถแล้วซุย, เครื่องมือสำหรับชักหรือลากขี้หญ้าหรือหยากเยื่อเป็นต้น ทำเป็นซี่ ๆ มีด้ามสำหรับจับชักหรือลากไป.
ที่มาของสำนวนตีวัวกระทบคราด เอาคราดกับวัวมาเปรียบกับคราดคือ เครื่องสำหรับกวาดลากมูลหญ้ามูลฝอย ฯลฯ ตามพื้นดินในนา ทำด้วยไม้เป็นซี่ ๆ มีคันยาวใช้วัวลาก เวลาคราดตีวัว วัวก็ลากคราดไป ที่มาพูด “ตีวัวกระทบคราด” ก็คงเนื่องจากความสำคัญอยู่ที่คราด ประสงค์จะให้คราดทำงานแต่ทำอะไร คราดไม่ได้ก็หันมาทำกับวัว วัวต้องรับบาป ถูกตีจึงพูดว่า “ตีวัวกระทบคราด” เลยเอามาเป็นสำนวนหมายถึง ต้องการจะทำอะไรกับสิ่งหนึ่ง แต่ทำสิ่งนั้นไม่ได้ ก็หาทางไปทำกับสิ่งอื่น ให้มีผลกระเทือนถึงสิ่งที่ต้องการจะทำนั้น
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวนไทยที่กล่าวว่า “ตีวัวกระทบคราด” ในประโยค
1. นี่ประยุทธ คุณมีปัญหาอะไรก็มาพูดกันตรงๆดีกว่า อย่ามาตีวัวกระทบคราดอยู่แบบนี้เลย ไม่อย่างนั้นปัญหาก็ไม่จบเสียที2. บางครั้งเราก็ทำตัวเป็นพวกขอบ ตีวัวกระทบคราด ไม่พอใจอีกคน แต่ไม่รู้จะทำอย่างไร ก็ไประบายกับอีกคนซึ่งไม่รู้เรื่องอะไรด้วยเลย
3. ปัญหาของชีวิตคู่ที่น่าเบื่อมากอย่างหนึ่งก็คือ การระบายปัญหา แบบ ตีวัวกระทบคราด บางทีมีปปัญหากับที่ทำงานก็มาระบายกับคนที่บ้าน ซึ่งไม่ได้รู้เรื่องอะไรด้วยเลย
4. เราไม่ควรสร้างนิสัย ตีวัวกระทบคราด ไม่พอใจใครก็ไประบายกับอีกคน ควรเรียนรู้การควบคุมอารมณ์ตัวเอง เพราะการทำนิสัยแบบนี้บ่อยๆ จะไม่มีใครคบหาสมาคมด้วย
5. แบบนี้มันตีวัวกระทบคราดชัดๆ คุณไม่พอใจที่เขาไปจอดรถขวางหน้าบ้านคุณ แต่คุณกลับไปลงมือทำร้ายสัตว์เลี้ยงของเขา
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔