สำนวน ไปไหนมา สามวาสองศอกนั้น เปรียบเปรยถึงการพูดหรือตอบคำถามไม่ตรงคำถาม ซึ่งอาจเกิดจากการไม่เข้าใจ ไม่ได้ยิน หรือได้ยินไม่ชัดว่าผู้ถามถามว่าอะไรกันแน่ หรือต้องการที่จะเบี่ยงประเด็นที่จะตอบคำถามโดยตรงที่อาจจะกระทบบางอย่างก็ได้ การถามอีกอย่างแล้วตอบอีกอย่างใช้เพื่อที่จะกลบเกลื่อน หรือเบี่ยงเบนความสนใจผู้ถามจากประเด็นก็ได้
ที่มาของสำนวน ไปไหนมา สามวาสองศอก เรื่องมีอยู่ว่ามีคนหนึ่งเพิ่งได้เรือใหม่ รู้สึกดีใจอยากอวดชาวบ้าน พอพายกลับบ้าน ชาวบ้านที่ท่าน้ำก็ทักทายว่าไปไหนมา ด้วยความอยากอวดก็ไม่ทันฟังว่าเขาถามว่าอะไร นึกว่าถามว่าเรือยาวเท่าไหร่ เลยตอบว่าสามวาสองศอก เพราะฟังผิด หรือไม่ได้ยินชัดเจนหรืออาจจะจิตใจคนพายเรือจดจ่ออยู่กับความยาวของเรือดังนั้นจึงตอบแบบไม่ลังเลไปว่า สามวาสองศอก ดังนั้นคนจึงใช้สำนวนดังกล่าวในการเปรียบเทียบถึงการตอบที่ไม่ตรงคำถาม นั่นเอง
- ไป หมายถึง ก. เคลื่อนจากตัวผู้พูด เช่น เขาไปตลาด เขาเข็นเรือไม่ไปเพราะเรือเกยตื้น, ใช้ตรงข้ามกับ มา, เป็นคำประกอบกริยาแสดงทิศทางออกจากตัวผู้พูด เช่น เขาเดินไปโรงเรียน, ในการเขียนจดหมายทางการ ใช้แสดงทิศทางออกจากตัวผู้ที่เขียนถึง เช่น ผมขอให้คุณเดินทางไปหาผมวันอาทิตย์นี้, หรือเป็นคำประกอบกริยามีความหมายว่า เรื่อยไป, ไม่หยุด, เช่น ทำไปกินไป, เป็นคำประกอบท้ายคำวิเศษณ์เพื่อเน้นความหมายให้หนักแน่นยิ่งขึ้น เช่น ขาวไป ช้าไป ดีเกินไป.
- ไหน หมายถึง ว. ใช้ประกอบคำอื่นแสดงความสงสัยหรือคำถาม เช่น คนไหน อันไหน ที่ไหน, ถ้ามีคำ ก็ได้ ต่อท้าย แสดงถึงความไม่เจาะจง เช่น คนไหนก็ได้ ที่ไหนก็ได้.
- มา หมายถึง ก. เคลื่อนออกจากที่เข้าหาตัวผู้พูด เช่น มานี่ มาหาฉันหน่อย เขาบอกว่าจะมาแล้วไม่มา, ตรงกันข้ามกับ ไป, เป็นคำประกอบกริยาแสดงทิศทางเข้าหาตัวผู้พูด เช่น หันมาทางนี้ เอามานี่, ใช้ในการเขียนจดหมายทางการ ใช้แสดงทิศทางสู่ตัวผู้ที่เขียนถึง เช่น พรุ่งนี้ผมจะมาหาคุณ, ซึ่งเป็นคำประกอบกริยาแสดงอาการที่ต่อเนื่องเรื่อยมาถึงปัจจุบัน เช่น ความเป็นมา อยู่มาวันหนึ่ง ส่งจดหมายบอกข่าวมา.
- สาม หมายถึง (๑) น. จำนวนสองบวกหนึ่ง
- วา หมายถึง (๑) น. มาตราวัดตามวิธีประเพณี เท่ากับ ๔ ศอก มีอัตราเท่ากับ ๒ เมตร, อักษรย่อว่า ว.
- สอง หมายถึง น. จำนวนหนึ่งบวกหนึ่ง
- ศอก หมายถึง น. มาตราวัดตามวิธีประเพณี ๑ ศอก เท่ากับ ๒ คืบ.
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน ไปไหนมา สามวาสองศอก ในประโยค
1. สำนวน "ไปไหนมา สามวาสองศอก" ใช้ในความหมายว่าถามอย่างตอบอย่าง ทราบไหมครับว่าสามวาสองศอกเป็นความยาวของอะไร แล้วทำไมต้องสามวาสองศอก.2. ไปไหนมา...สามวาสองศอก ถ้าจะเอาสาระจากคำตอบข้างบนก็คงเห็นว่าจะไม่ได้ แต่ถ้าจะเอาเหตุผล มันมีอีกหลายร้อยประการเลยนะ ว่าทำไมถามอย่างตอบมาอีก ...
3. ไปไหนมา...สามวาสองศอก ถ้าจะเอาสาระจากคำตอบข้างบนก็คงเห็นว่าจะไม่ได้ แต่ถ้าจะเอาเหตุผล มันมีอีกหลายร้อยประการเลยนะ ว่าทำไมถามอย่างตอบมาอีก
4. ถาม: ไปไหนมา ตอบ: สามวาสองศอก สำนวน "ไปไหนมาสามวาสองศอก" จึงแปลว่า ถามอย่างนึง ตอบอย่างนึง หรือตอบไม่ตรงคำถามนั่นเองครับ
5. อีกรอบใหญ่. แล้วเงิน 600 ล้านบาทใช่เงินหลวงเงินภาษีประชาชนหรือเปล่า. สรุปคดีแบบนี้ก็เข้าตำรา ถามวัว ตอบควาย. หรือ “ไปไหนมา สามวาสองศอก”.
6. อิหยังวะ ภาครัฐไทย ทำไมถึงกลายเป็นแบบนี้ ถามอย่าง ตอบอีกอย่าง แล้วหลายๆอย่าง มันช่างคลับคล้ายคลับคลา เหมือนสำนวนที่ว่า "ไปไหนมา สามวาสองศอก"
