สำนวนจับงูข้างหางนั้นหมายถึง การทำสิ่งที่เสี่ยงอันตราย ประมาทเลินเล่อ โดยเปรียบเปรยกับการจับงูข้างหาง ซึ่งเป็นการกระทำที่เสี่ยงอันตรายมาก เพราะว่าส่วนที่อันตรายที่สุดของงูคือส่วนหัว และเมื่อเราจับงูข้างหางงูก็จะแว้งกัดเราได้ ดังนั้น จึงมักเปรียบเปรยการกระทำที่เสี่ยงอันตรายว่า จับงูข้างหาง การจับงูมีพิษหรือไม่มีนั้นไม่ควรไปจับเล่นเด็ดขาด เพราะว่างูบางชนิดเป็นสัตว์อันตราย หากเราไม่มีความเชี่ยวชาญ หรือมีความรู้ในการจับงูดังกล่าวนั้นแนะนำว่าไม่สมควรอย่างยิ่ง เมื่อเจองูแนะนำให้ขอควาช่วยเหลือจากกู้ภัย หรือ พนักงานดับเพลิงใกล้บ้านจะเหมาะสมที่สุด ด้วยการโทรเบอร์ 199 เพื่อขอความช่วยเหลือ
การจับงูข้างหางเป็นเรื่องอันตรายมาก เพราะโดยธรรมชาติของงู เมื่อถูกจับข้างหางจะแว้งมากัดได้ง่ายๆ จึงเป็นการเตือนให้ระวัง อย่าไปจับงูข้างหาง ต้องจับคอ กับงูบางชนิดอย่างงูหลาม งูเหลือม จับตรงไหนก็อันตราย ไม่มีพิษแต่มีโอกาสถูกรัดได้เช่นกัน
- จับ หมายถึง ก. อาการที่ใช้มือแตะต้องสิ่งใดสิ่งหนึ่งตลอดจนกำไว้ยึดไว้
- งู หมายถึง น. ชื่อสัตว์เลื้อยคลานอันดับย่อย Serpentes ในอันดับ Squamata หัวไม่มีรูเปิดสำหรับฟังเสียง ลำตัวเรียวยาว มีเกล็ด ไม่มีขา มีทั้งชนิดที่มีพิษและไม่มีพิษ ที่มีพิษ เช่น งูเห่าไทย ( Naja kaouthia Lesson) ที่ไม่มีพิษ เช่น งูเหลือม [ Python reticulatus (Schneider)].
- ข้าง หมายถึง น. ส่วน เช่น ข้างหัว ข้างท้าย
- หาง หมายถึง น. ส่วนที่ยื่นออกจากส่วนท้ายแห่งลำตัวสัตว์, ขนสัตว์จำพวกนก เช่น กา ไก่ ที่ยื่นยาวออกทางก้น
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวนไทยที่กล่าวว่า จับงูข้างหาง
1. ประยุทธพบว่ามีสุนัขจรจัดเข้ามาในบ้าน จึงออกไปไล่ด้วยมือเปล่า เมื่อสุนัขไม่ยอมออกไป จึงใช้มือลากสุนัขนั้นออกจากบ้าน เมื่อสุนัขโดนลากก็เจ็บจึงกัดเอาที่แขนของประยุทธ2. จับงูข้างหาง หมายถึง การกระทำอะไรโดยไม่พิจารณาให้รอบคอบเสียก่อน ว่าควรไม่ควรอย่างไร มีคุณหรือมีโทษอย่างไร อาจได้รับโทษภัยจากการกระทำนั้นเหมือนการจับงูข้างหาง
3. จับงูข้างหาง. ความหมาย ทำสิ่งที่เสี่ยงอันรายโดยไม่รอบคอบ อาจพลาดพลั้งได้ ที่มา งูเป็นสัตว์มีพิษ ถ้าจับหางมันอาจแว้งกัดและรัดผู้จับให้ตายได้
4. การจับงูข้างหาง มีโอกาสสูงที่งูจะแว้งกัดเรา.
5. “จับงูข้างหาง” หมายถึง การกระทำอะไรที่เสี่ยงอันตราย ขาดความยั้งคิด ทำโดยไม่พิจารณาถึงผลลัพธ์ที่จะตามมาให้ถี่ถ้วนเสียก่อน อาจนำภัยร้ายกลับมาสู่ตนเอง
6. การเล่นกับหมาแปลกหน้า ต้องระวัง อย่าไปถูกเนื้อต้องตัว เพราะอาจจะถูกกัดได้ บางคนประมาท เพราะเลี้ยงหมา จึงคิดว่าตัวเอง เข้าใจหมาเป็นอย่างดี จึงถูกกัดบ่อยๆ ทำอะไรแบบ จับงูข้างหาง ก็เลยเจ็บตัว
7. นายตู่เมื่อเห็นแมวจรจัดแอบเข้ามาในบ้าน ก็ไล่จับ แมวมุดไปใต้โต๊ะ ก็พยายามเอาแมวออกมาโดยลากหาง แมว ถูกลากหาก ก็เจ็บแล้วันมาข่วนและกัดได้แผลทำให้ต้องไปฉีดยาป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า เพราะการทำอะไรแบบไม่ระวัง จับงูข้างหาง จึง ทำให้เจ็บตัวและเสียเงินเสียเวลา
8. ทักษิณ ชาตินี้ก็ไม่มีทางชนะ เสียดายไม่น่าเกิดในแผ่นดินไทย จี้รัฐหากชนะเลิกจับงูข้างหางเหตุจะไม่ยืดเยื้อ เตือน มาร์ค ระวังคนในลอบสังหาร.
9. เมื่อนำคำว่าจับมาใช้เป็นสำนวนก็มีหลากหลาย เช่น จับงูข้างหาง หมายถึง ทําสิ่งที่เสี่ยงต่ออันตราย จับดำถลำแดง หมายถึง มุ่งอย่างหนึ่งไปได้อีกอย่างหนึ่ง.
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔