สำนวนไทย “ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ ” ก็คือ ถ้าพระภิกษุ หรือ หญิงที่นุ่งขาวห่มขาว โกนคิ้วโกนผม ถือศีล ๘ หรือ ที่เรากันว่า “ แม่ชี ” ประพฤติผิดศีลธรรม หรือ ทำชั่วทำเลวอย่างใด เราก็จำเป็นต้องปล่อยปละละวาง เพราะมันเป็นเรื่องของสงฆ์ที่จะว่ากล่าวตักเตือนกันเอง เราไม่ต้องไปยุ่งเกี่ยว และเราไม่มีหน้าที่เข้าไปเกี่ยวข้องในกิจของสงฆ์อยู่แล้ว หากพบการกระทำผิดก็เพียงแจ้งให้ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องทราบกันเท่านั้น
ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ นั้นหมายถึง ปล่อยให้เป็นไปตามเรื่องตามราวของมัน โดยที่เราไม่ต้องไปสนใจ หรือไปใส่ใจอะไรให้เปลืองสมองเปลืองเวลาเพราะไม่ใช่ธุระหน้าที่ของเรา การที่จะเพิกเฉยต่อบางสิ่งบางอย่างที่ไม่ใช่ธุระของเรานั้นเป็นเรื่องที่ดี ไม่ใช่ว่ามีเรื่องอะไรก็อยากรู้อยากเห็น ต้องการสอดแทรกเข้าไปรับรู้รับทราบกันทุกเรื่อง งานการไม่สนใจทำแบบนี้ก็ไม่สมควร.
- ชั่ว หมายถึง ว. เลว, ทราม, ร้าย, ไม่ดีเพราะจงใจฝ่าฝืนศีลธรรมหรือจารีตประเพณีเป็นต้น เช่น คนชั่ว.
- ช่าง หมายถึง ว. ปล่อย, วางธุระ, เช่น ช่างเถิด ช่างมัน.
- ชี หมายถึง (๒) น. คำเรียกหญิงที่นุ่งขาวห่มขาว โกนคิ้วโกนผม ถือศีล ๘, แม่ชี ก็เรียก. (ส. ชี ใช้พูดต้นนามเป็นเครื่องหมายแห่งความยกย่อง).
- ดี หมายถึง ว. มีลักษณะที่เป็นไปในทางที่ต้องการ น่าปรารถนา น่าพอใจ ใช้ในความหมายที่ตรงข้ามกับลักษณะบางอย่างแล้วแต่กรณี คือ ตรงข้ามกับชั่ว เช่น คนดี ความดี, ตรงข้ามกับร้าย เช่น โชคดี เคราะห์ดี
- สงฆ์ หมายถึง น. ภิกษุ เช่น ของสงฆ์ พิธีสงฆ์, บางทีก็ใช้ควบกับคำ พระ หรือ ภิกษุ เป็น พระสงฆ์ หรือ ภิกษุสงฆ์ เช่น นิมนต์พระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์ มีภิกษุสงฆ์มารับบิณฑบาตมาก, ลักษณนามว่า รูป หรือ องค์ เช่น ภิกษุสงฆ์ ๒ รูป พระสงฆ์ ๔ องค์ (ป. สงฺฆ; ส. สํฆ).
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน “ชั่วช่างชีดีช่างสงฆ์” ในประโยค
1. การรู้จักปล่อยวางจะช่วยให้มีความสุขมากยิ่งขึ้น ใครจะเป็นอย่างไร ก็ปล่อยให้เป็นไปตามกรรมหรือการกระทำของแต่ละคน ชั่วช่าง ชีดีช่างสงฆ์ ทุกข์ใจไปก็ไม่มีประโยชน์2. ฉันทำบุญด้วยความบริสุทธ์ใจ แต่ถ้าหากมูลนิธิเหล่านั่นมาเรี่ยไรเงินเพื่อการพาณิชย์ หลอกลวงประชาชนก็ช่างเขาบาปของเขา ถือคติชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์
3. ผมทำตามหน้าที่ ไม่ยุ่งเรื่องของใครอยู่แล้ว มันเป็นเรื่องส่วนบุคคล ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ ใครอยากทำอะไรก็ทำไปเถอะครับ
4. การใช้โซเชียลต้องเจอกับโพสต์ต่างๆ มากมาย มีข้อความ เรื่องราว ดราม่า ต่างๆ มากมาย ต้องปล่อยวาง ชั่วช่างชีดีช่างสงฆ์ ปล่อย ให้เรื่องราวเป็นไปตามทางของมัน การใส่ใจมากจะเสียเวลาเปล่า เพราะแต่ละคนอยากจะระบายอะไร ก็จะทำตามใจตัวเอง ใส่ใจมากจะ ปวดหัว ไม่มีประโยชน์อะไร
5. ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ ควรยึดถือหรือไม่ ถ้าคุณพบว่าวัดนั้นวัดนี้ มีการปฏิบัติที่ไม่เอื้อเฟื้อต่อพระธรรมวินัย คุณทำอย่างไรบ้าง.
6. ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์. เราชาวพุทธมีวิถี "บุญ" ตามบุญกิริยา พุทธศาสนิกชน มีศรัทธาในพระพุทธศาสนา ทั้งในบุญกิริยา ในระดับต่างๆ กันไปตามกำลังแห่งศรัทธา ...
7. ชั่วช่างชีดีช่างสงฆ์? เรื่องอื้อฉาวที่กำลังเป็นข่าวโด่งดังรายวันขณะนี้ ได้แก่ การยักยอกหรือฉ้อโกงเงินมหาศาลในสถาบันเทคโนโลยี พระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) และในสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนคลองจั่น แห่งแรกเป็นสถาบันการศึกษาระดับมหาวิทยาลัย ได้รับความเสียหายเกือบ 1,500 ล้านบาท แห่งที่สองเป็นสหกรณ์เสียหายประมาณ 16,000 ล้านบาท ล้วนแต่เกี่ยวข้องกับผู้บริหาร
8. ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์, พระสงฆ์จะประพฤติตัวอย่างไรก็เรื่องของท่าน ท่านก็ได้รับผลกรรมเอง.
9. สื่อสร้างสุขอุบลฯระดมความคิดยุคบุญราคาแพง อย่าชั่วช่างชีดีช่างสงฆ์ แนะพุทธบริษัทควรเข้าถึงธรรมะก่อนบริจาค.
10. ขืนปล่อย "ชั่วช่างชี-ดีช่างสงฆ์" ไปเรื่อยๆ. พระสงฆ์ "บางหมู่-บางเหล่า" จะทำให้พระพุทธศาสนาและสงฆ์ไทย เศร้าหมอง รูดเรียว.