อย่าคบคนจร นอนหมอนหมิ่น หมายถึงอะไร ?

อย่าคบคนจร นอนหมอนหมิ่น หมายถึงอะไร ? สำนวนไทยที่กล่าวว่า “อย่าคบคนจร นอนหมอนหมิ่น” นั้นหมายถึง  ก. คบคนหลักลอยอาจเกิดโทษได้ เช่นเดียวกับนอนหนุนหมอนหมิ่นอาจทำให้ตกหมอนได้. อ้างอิงจาก พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔    คบคนจรนอนหมอนหมิ่น เป็นสำนวนประกอบด้วยคำว่า คบ หมายถึง เข้าเป็นพวกกัน คนจร หมายถึง คนอื่นที่ผ่านเข้ามาหรือคนที่ไม่ได้อยู่เป็นหลักแหล่ง. การนอนหมอนหมิ่น หมายถึง คนที่นอนหนุนริมหมอนเกือบจะตก ซึ่งอาจจะทำให้คอเคล็ดได้ เปรียบเหมือนเข้าไปอยู่ในสถานการณ์ล่อแหลมใกล้อันตราย  ดังคำสอนที่ปรากฏในภาษิตจารึกไว้ที่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามว่า

           คนนอนหมอนหมิ่นโอ้                    อาดูร
          จักพลาดจักแพลงพูล                     ทุกข์ให้
          คิดการแต่หมิ่นมูล                           มักพลาด
          ควรคิดสุขุมได้                                มั่นไม้มือดี
นอนหมอนหมิ่น พบในสำนวนว่า  คบคนจรนอนหมอนหมิ่น หรือ คบคนจรหมอนหมิ่น สำนวนนี้หมายถึง คบคนหลักลอยอาจเกิดโทษได้ เช่นเดียวกับนอนหนุนหมอนหมิ่นอาจทำให้ตกหมอนคอเคล็ดได้นั่นเอง ดังนั้นควรระมัดระวังในการคบคนให้ดี

คบคนจรนอนหมอนหมิ่น นั้นหมายถึงไม่คบหา หรือสนิทสนมกับคนที่เราไม่รู้จักหรือคุ้นเคย ไม่รู้หัวนอนปลายเท้าเพราะถ้าเขาเป็นคนไม่ดี หรือเป็นคนคดโกง เราอาจจะโดนคนโกงก็เป็นได้ การคบคบจรที่ไม่รู้ที่มาก็เหมือนการนอนบนหมอนที่หมิ่นๆ นอนที่ลายของหมอน ซึ่งทำให้เรามีโอกาสตกหมอนจนคอเคล็ดได้นั่นเอง สำนวนดังกล่าวเป็นสำนวนในเชิงเตือนสติไม่ให้เราไว้วางใจคนแปลกหนเมากเกินไป หรือหลงคารมคนแปลกหน้าหรือมิจฉาชีพที่อาจจะพยายามมาหาประโยชน์จากเรานั่นเอง

• คบ หมายถึง ก. เข้าเป็นพวกกัน.
• คนจร หมายถึง น. คนแปลกหน้า, คนที่ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง.
• นอน หมายถึง ก. เอนตัวหรือทอดตัวลงกับพื้นหรือที่ใด ๆ เพื่อพักผ่อนเป็นต้น, อาการที่ทำให้ของสูง ๆ ทอดลง เช่น เอาเสานอนลง, อาการที่พรรณไม้บางชนิด เช่น จามจุรี ผักกระเฉด ไมยราบ หลุบใบในเวลาใกล้จะสิ้นแสงตะวัน.
• หมอน หมายถึง [หฺมอน] น. เครื่องสำหรับหนุนศีรษะหรือหนุนสิ่งต่าง ๆ เป็นต้น, เรียกตามรูปทรงก็มี เช่น หมอนขวาน หมอนตะพาบ หมอนหน้าอิฐ, เรียกตามวัตถุประสงค์ที่ใช้สอยก็มี เช่น หมอนหนุนศีรษะ หมอนหนุนเท้า หมอนหนุนรางรถไฟ, เรียกตามวัตถุที่ใช้ทำก็มี เช่น หมอนไม้ หมอนอิฐ
• หมิ่น หมายถึง ก. แสดงกิริยาท่าทาง พูด หรือเขียน เป็นเชิงดูถูกว่ามีฐานะต่ำต้อยหรือไม่ดีจริงไม่เก่งจริงเป็นต้น, ดูหมิ่น หรือ ดูหมิ่นถิ่นแคลน ก็ว่า.

ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน สุภาษิตไทยที่กล่าวว่า อย่าคบคนจร นอนหมอนหมิ่น

1. เธอรู้จักประยุทธผ่านโปรแกรมแชตทางอินเตอร์เน็ต อย่าเพิ่งไปไว้ใจเขามากนะ ระวังจะโดนหลอกเอาง่ายๆ อย่างที่เขาว่าคบคนจรนอนหมอนหมิ่น
2. ฉันเคยมีปัญหากับครอบครัว พ่อแม่กีดกันไม่ให้ฉันคบกับประวิตรเพราะท่านไม่ไว้ใจ บอกว่าคบคนจรนอนหมอนหมิ่น แต่ปัจจุบันเขาได้พิสูจน์ตัวเองแล้ว ว่าเป็นคนดี ไว้ใจได้
3. คำโบราณมักใช้คำว่า "ไม่รู้จักหัวนอนปลายเท้า" เป็นคำอธิบายเกี่ยวกับ "คนจรหมอนหมิ่น" อีกทีหนึ่ง คือบอกว่า อย่าคบคนจรนอนหมอนหมิ่น หมายถึง "อย่าคบคนจรที่ไม่รู้หัวนอนปลายเท้า
4. เมื่อเช้านี้คุณนายอัจฉรารับคนใช้คนใหม่เข้าบ้าน พอตกเย็นคุณผู้ชายกลับมาถึงบ้านก็ทราบว่า หญิงคนนี้ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง บัตรประจำตัวประชาชนหรือหลักฐานอะไรก็ไม่มีติดตัว จึงเตือนคุณนายว่าอย่าได้วางใจ อาจจะเป็นพวกโจรแฝงตัวมาก็เป็นได้
5. จะเป็นนักบริหารที่ยิ่งใหญ่ได้อย่างไร ที่จะเป็นได้ ก็เป็นเพียงคนจรหมอนหมิ่น .
6. ละครชีวิตอย่าท้อ. เพียงพอกับที่มีเป็น. ผู้แสดงความคิดเห็น ราชาวดี วันที่ตอบ .... ไม่คบคนจรหมอนหมิ่น ได้ยินแต่เสียงกุศล ห่างไกลทุเพลเล่ห์กล ย่อมพ้นสาเหตุ

อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔