โดยสำนวนดังกล่าวเป็นการใช้ในเชิงเปรียบเปรย กับผลไม้ซึ่งตามปรกติผลไม้ เช่นมะม่วงก่อนจะสุก จะต้องผ่านการห่ามเสียก่อน การกระทำอะไรต้องให้เป็นไปตามขั้นตอนของ ถ้าทำผิดลำดับอาจเสียหาย เหมือนผลไม้ที่ยังไม่แก่ เอามาบ่มแม้จะสุก แต่ก็จะเข้าทำนองหัวหวานก้นเปรี้ยว หรือยังเรียนหนังสือไม่จบ ยังหาเงินไม่ได้ ริมีลูกมีเมียเสียก่อน ตัวเองก็จะเดือดร้อนลูกเมียก็จะพลอยเดือดร้อนไปด้วย ดังนั้นสำนวนนี้จึงใช้ในการเตือนสติไม่ให้ชิงสุกก่อนห่ามนั่นเอง
- ชิง หมายถึง ก. แข่ง, แข่งขัน, เช่น ชิงรางวัล ชิงทุน, แย่ง เช่น ชิงอำนาจ.
- สุก หมายถึง ก. พ้นจากห่าม เช่น ผลไม้สุก, เปลี่ยนสภาพจากดิบด้วยกรรมวิธีต่าง ๆ อย่างต้ม ผัด ย่าง เป็นต้น เช่น ต้มไก่สุกแล้ว ย่างเนื้อให้สุก, ถึงระยะที่ได้ที่หรือแก่จัดแล้ว เช่น ข้าวในนาสุกเกี่ยวได้แล้ว ฝีสุกจนแตก ต้อสุกผ่าได้แล้ว, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ร้อนจนเนื้อตัวจะสุกแล้ว ถูกเขาต้มจนสุก, เรียกชายที่บวชเป็นพระภิกษุและสึกแล้ว ว่า คนสุก
- ก่อน หมายถึง ว. ใช้บอกลำดับเวลา หมายความว่า เดิม เช่น แต่ก่อนที่ผ่านมา วันก่อน เดือนก่อน, ลำดับแรก เช่น ก่อนอื่น หยุดก่อน รอก่อน.
- ห่าม หมายถึง ว. จวนสุก (ใช้แก่ผลไม้)
- ชายหญิงที่กระทำสิ่งที่ยังไม่สมควรแก่วัยของตนหรือยังไม่มีความพร้อม มักสื่อถึงการมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งก่อนวัยอันควร เช่น
ตัวอย่างการใช้งาน สำนวน สุภาษิตไทยที่บอกว่า อย่าชิงสุกก่อนห่าม
- หนุ่มๆสาวๆมีความรักใคร่กัน ฝ่ายชายก็จะต้องไปสู่ขอบิดา-มารดาฝ่ายหญิง เมื่อพ่อแม่ยกให้ก็จะมีพิธีวิวาห์แต่งงานกัน จึงจะได้เข้าหอลงโรงเดียวกันได้ครับ แต่ถ้ารักกันชอบกันแล้วก็แอบได้เสียเป็นผัวเมียกัน โดยไม่มีการสู่ขอ และ จัดพิธีวิวาห์ อย่างนี้เรียกว่า “ ชิงสุกก่อนห่าม ”…
- เขาตั้งความหวังกับลูกสาวคนนี้ไว้สูง อยากให้มีชีวิตที่ดีแต่ลูกสาวกลับชิงสุกก่อนห่าม ทำให้เขาผิดหวัง เสียใจ จนล้มป่วย
- กระทรวงสาธารณสุขทำโครงการรณรงค์เตือนวัยรุ่นอย่าชิงสุกก่อนห่าม หลังจากพบปัญหาการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์เป็นจำนวนมาก
- โค้ชยู-21แนะโฟเด้นอย่าชิงสุกก่อนห่าม ไอดี้ บูธรอยด์ ผจก.ทีมชาติ อังกฤษ ยู-21 ออกโรงแนะนำ ฟิล โฟเด้น กองกลางพรสวรรค์ที่เพิ่งมีโอกาสเล่นในระดับนี้ว่าอย่าเพิ่งมองไกลถึงทีมชุดใหญ่ .
- โบราณมักจะสอนว่า อย่า ชิงสุกก่อนห่าม เพราะไม่ใช่เรื่องที่ดี อย่างการมีแฟนเร็วเกินไป ทั้งๆ ที่อายุก็ยังน้อย หรือบางคนก็มีลูก ด้วยกัน จะทำให้เสียโอกาสในการทำสิ่งดีๆ
- ส่วนคำว่า “อย่าเล่นกับไฟ” ในคำเตือนของคนไทยนั้นในอดีตมักเป็นการเตือนสาววัยรุ่นทั้งหลาย “อย่าชิงสุกก่อนห่าม อย่าริรักในวัยเรียน” เพราะเป็นการ “เล่นกับไฟ” ...
- อึ้ง!!! คู่รักแดนมังกรนิยมชิงสุกก่อนห่าม จบความคิดเรื่องคนจีนหัวโบราณได้แล้ว เพราะผลการสำรวจล่าสุดพบว่า หนุ่มสาวแดนมังกรมากกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ เลือกมีสัมพันธ์เร่าร้อนก่อนเข้าประตูวิวาห์ ประเทศจีน เป็นหนึ่งในประเทศที่พัฒนาตัวเองอย่างก้าวกระโดด ทั้งเศรษฐกิจ การเมือง และศิลปวัฒนธรรม ซึ่งรวมทั้งความเชื่อแบบเก่าๆ เกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์ที่ต้องมีหลังทำพิธีวิวาห์แล้วเท่านั้น เพราะผลการสำรวจจากนิตยสารชื่อดังของจีน ระบุไว้ชัดเจนเลยว่า หนุ่มสาวชาวจีนที่มีอายุตั้งแต่ 23 ถึง 25 ปี เลือกชิงสุกก่อนห่าม หรือที่เข้าใจง่ายๆ ว่า ไม่รอพิธีเข้าหอขอสนุกกันก่อน โดยไม่แคร์สายตาใคร ซึ่งในที่นี้อาจรวมถึงคู่รักที่ตกลงปลงใจอยู่ด้วยกันก่อนแต่งงาน เพื่อศึกษานิสัยใจคอก่อนที่จะตกลงใช้ชีวิตคู่อย่างเปิดเผย
- คิดถึงหน้าบิดาและมารดร อย่ารีบร้อนเร็วนักมักไม่ดี. เมื่อสุกงอมหอมหวานจึงควรหล่น อยู่กับต้นอย่าให้พรากไปจากที่. อย่าชิงสุกก่อนห่ามไม่งามดี เมื่อบุญมีคงจะมาอย่างปรารมภ์”.
- นักเรียนคิดว่าเรื่อง”อย่าชิงสุกก่อนห่าม” ที่ได้เรียนนั้น มีความจำเป็นต่อการดำเนินชีวิตในสังคมปัจจุบันอย่างไร จงอธิบายมาพอเข้าใจ.
อ้างอิงข้อมูล : พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔