คำพังเพยชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ นั้นใช้ในการเตือนสติคนเราให้รักษาศักดิ์ศรีของตัวเองไว้ อย่าให้ใครมาดูถูกได้ ด้วยการดำรงตนอยู่ในความดี ไม่ทำผิดกฎหมายบ้านเมือง หรือสร้างปัญหาจนทำให้เกิดความเสื่อมเสียแก่ครอบครัว และวงศ์ตระกูล ไม่ทำนอกลู่นอกทาง คดโกง หรือทำสิ่งต่างๆที่จะทำให้เสี่ยงคุก เสี่ยงตารางเพราะถ้าพลาดมาคนอื่นเขาจะตราหน้าเอาว่าไอ้ขี้คุก ทำให้เสื่อมเสียไปถึงบรรพบุรุษที่เขาอุตสาห์ สร้างคุณงามความดีมา กลับจะต้องมาเสียหายในรุ่นของเรา
- ชาติ หมายถึง [ชาด, ชาติ-, ชาดติ-] น. การเกิด, กำเนิด, มักใช้ว่า ชาติเกิด หรือ ชาติกำเนิด เช่น ถ้าทำไม่ดีก็เสียชาติเกิด, ความมีชีวิตอยู่ตั้งแต่เกิดจนตาย เช่น สบายทั้งชาติ (ป., ส.).
- เสือ หมายถึง น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ในวงศ์ Felidae รูปร่างลักษณะคล้ายแมวแต่ตัวโตกว่ามาก เป็นสัตว์กินเนื้อ นิสัยค่อนข้างดุร้าย หากินเวลากลางคืน มีหลายชนิด เช่น เสือโคร่ง [Panthera tigris (Linn.)] เสือดาวหรือเสือดำ [P. pardus (Linn.)], โดยปริยายใช้เรียกคนเก่งคนดุร้าย
- ต้อง หมายถึง ก. เป็นกริยาช่วยบอกความแน่ใจหรือบังคับ เช่น เขาต้องมาแน่ เด็กต้องนอนแต่หัวค่ำ.
- ไว้ลาย หมายถึง ก. แสดงความกล้าหาญหรือความสามารถอันเป็นลักษณะพิเศษของตนฝากไว้ให้ประจักษ์แก่ผู้อื่น เช่น ชาติเสือต้องไว้ลาย.
- ชาย หมายถึง น. มนุษย์เพศผู้ซึ่งโดยกำเนิดมีลึงค์เป็นอวัยวะสืบพันธุ์, ผู้ชาย ก็ว่า.
- ชื่อ หมายถึง น. เกียรติยศ เช่น มีชื่อ เสียชื่อ, ชื่อเสียง ก็ว่า.
บทประพันธุ์ที่เกี่ยวข้อง กับสำนวน ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ
อันชาติเสือถึงจะตายลายก็อยู่ ให้ใครดูรู้ชาติว่าอาจหาญชาติกษัตริย์ถึงจะป่นจนวายปราณ มิให้พานชื่อชั่วว่ากลัวใคร
ถึงชีวันบรรลัยจะไว้ยศ ให้ปรากฏทั่วโลกวิสัย
เหมือนทศเศียรสุริวงศ์ทรงฤทธิไกร ถูกลักล้วงดวงใจไปให้ราม
แม้นรักชีวิตรักวงศ์จะส่งนาง เธอสู้ตายวายวางไม่คิดขาม
จึงเลื่องชื่อฦๅยศปรากฏนาม มีเรื่องความในนิพนธ์จนทุกวัน
ตอนที่ ๓๐ ขุนแผนพลายงามจับพระเจ้าเชียงใหม่
ตัวอย่างการใช่งานสำนวน ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ
- พระยาพหลพลพยุหเสนา(พจน์ พหลโยธิน) กับคำพูดแมนๆสมชายชาติทหาร " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ". นายกช่วงสงครามโลกครั้งที 2
- “ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ” เป็นสุภาษิตที่พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์) “เลือกเอามาเปนบทประจำดวงตราสกุลพหลโยธิน”แม้เจ้าคุณพหลฯ จะตายจากไปกว่า 72 ปีแล้ว แต่ชื่อของท่านก็ยังปรากฏอยู่ในประวัติศาสตร์ไทยอย่างไม่เลือนในฐานะหัวหน้าคณะราษฎร ผู้นำรัฐธรรมนูญประชาธิปไตยมาสู่สังคมไทย แม้ว่าหมุดคณะราษฎรอันเป็นอนุสรณ์ของการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ที่ท่านได้ไปยืนอ่านประกาศในย่ำรุ่งของวันที่ 24 มิถุนายน 2475 ณ พระลานพระราชวังดุสิต จะปลาสนาการไปแล้วอย่างน่าฉงนก็ตาม
- ผมไม่ยอมให้ถูกครหาเด็ดขาด ถึงแม้ต้องขึ้นโรงขึ้นศาล เพื่อยืนยันว่าผมไม่ได้ทำผิด และจะฟ้องกลับทุกคนที่กล่าวหาโดยไม่มีหลักฐานอย่างแน่นอน เรื่องแบบนี้ยอมปล่อยผ่านไปไม่ได้ ทหาร " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ"
- เราจะต้องรบกับพวกพม่ารามัญให้มันรู้ดำรู้แดงกันไป การศึกครานี้เราจักยอมเป็นฝ่ายตั้งรับฝ่ายเดียวไม่ โบราณว่าไว้ ทหาร " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" ย่ำรุ่งวันพรุ่ง เราจะบุกค่ายมังสอระดี ตีมันให้แตกพ่าย
- การยึดถือศักดิ์ศรี ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ นั้นเป็นเรื่องดี แต่ก็ต้องทำในเรื่องที่ดีเช่นกัน ไม่ใช่ทำตัวเป็นอันธพาล เป็นนักเลงหัวไม้ ทำให้คนอื่นเดือดร้อน
- " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" เราจะไม่ยอมทำผิดกฏหมายหรือทำให้ใครเดือดร้อนให้เป็นที่นินทาให้เสื่อมเสียวงศ์ตระกูลเด็ดขาด
- " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" ประวิตรยืนยันสู้ไม่ถอย ถึงแม้ว่าจะต้องชี้แจงเรื่องนาฬิกาที่ยืมเพื่อนมาก็ตาม การที่จะยืมของคนอื่นมาใส่นั้น ไม่ถือว่าเป็นทรัพย์สินของเราอยู่แล้ว " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" จะยอมไม่ได้
- ประยุทธ ยอมตายเพื่อแผ่นดินคาเก้าอี้นายกรัฐมนตรี ยอมไม่ได้ที่จะให้คนชั่วมาบริหารบ้านเมืองจนบ้านเมืองเสียหาย บริหารผ่าดินด้วยนโยบายประชานิยม แจกเงินให้ประชาชนใช้ฟรีๆ ลั่นยอมไม่ได้ " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ"
- ประยุทธย้ำ แจกเงินให้ประชาชนใช้ไม่ใช่โครงการประชานิยม เป็นโครงการประชารัฐ ประชาชนได้ประโยชน์วอนฝ่ายค้านหยุดวาทกรรมสร้างความแตกแยก เผย เงินที่แจกนั้นมาจากภาษีของประชาชนทุกคน ยอมไม่ได้ที่จะให้ประชาชนอดอยากเพราะนักการเมืองบริหารไม่ดี " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ"
- ประยุทธเร่งอนุมัติกองทัพให้ซื้อเรือดำน้ำมาใช้งานในการป้องกันประเทศ ถึงใครจะว่าอ่าวไทยตื้นจนใช้เรือดำน้ำไม่ได้ ดำไปก็จมโคลนก็ไม่ต้องสนใจไม่มีเรือดำน้ำ ถ้าข้าศึกยิงนิวเคลียร์มา แล้วเราจะเอาอะไรไปสู้เขาได้ ฉะฝ่ายค้านไม่สนใจความมั่นคงประเทศ ต่างจากตนที่สนใจมาหลายสิบปี ยอมไม่ได้ที่จะให้ใครขวาง " ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ"
