สำนวนไทย "ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก" ที่มีความหมายถึงบุคคลที่กระทำต่อหน้า อย่าง ลับหลังอีกอย่าง ผลมะพลับ หรือ พิมพชาละ หรือ พิมพละเป็นไม้มงคลประเภทหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับพระ พุทธศาสนา กล่าวว่า จะมีพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งที่ตรัสรู้ใต้ต้นมะพลับ คนไทยจะนิยมปลูกไว้ในบ้านทางทิศใต้ เพราะเชื่อว่าการปลูกต้น มะพลับในบริเวณบ้านจะทำให้ร่ำรวยยิ่งขึ้น ทั้งมีสรรพคุณทางยาและประโยชน์ใช้สอย
ยางของลูกมะพลับนำมาละลายน้ำใช้ย้อมแหและอวน เพื่อให้ทนทานเช่นเดียวกับตะโก แต่ยางของลูกมะพลับใช้ได้ดีกว่ามาก การย้อมด้วยยางลูกมะพลับนั้นผลที่ได้ คือ แห อวน หรือยอ จะไม่แข็งกระด้าง แต่จะคงทน ยืดอายุการใช้งาน แม้ตลอดอายุการใช้งาน
จึงทำให้ยางของมะพลับมีราคาดีกว่าตะโกมาก จึงมีพ่อค้าหัวใสนำยางของผลตะโกปลอมขายเป็นยางมะพลับ จึงได้เกิดมีคำพังเพยว่า "ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก"
- ต่อหน้า หมายถึง ว. ซึ่งหน้า, เฉพาะหน้า.
- มะพลับ หมายถึง [พฺลับ] น. ชื่อไม้ต้นชนิด Diospyros malabarica (Desr.) Kostel. var. siamensis (Hochr.) Phengklai ในวงศ์ Ebenaceae คล้ายตะโก ผลกินได้, มะพลับ ก็เรียก.
- ลับหลัง หมายถึง ว. ไม่ใช่ต่อหน้า เช่น นินทาลับหลัง ว่าร้ายลับหลัง.
- ตะโก หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นหลายชนิดในสกุล Diospyros วงศ์ Ebenaceae เปลือกสีดำคลํ้า เช่น ตะโกสวน [ D. malabarica (Desv.) Kostel.] ผลคล้ายมะพลับ ตะโกนา ( D. rhodocalyxKurz) ผลเล็ก ผล เปลือก และเนื้อไม้ใช้ทำยาได้.
สำนวนสุภาษิตที่มีความหมายคล้ายกัน
- หน้าไหว้หลังหลอก
- ลิงหลอกเจ้า
- ปากว่าตาขยิบ
- ข้างนอกสุกใส-ข้างในเป็นโพรง
ตัวอย่างการใช้งานสำนวน ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก
- สันดานนักการเมือง ตอนอยู่ในประเทศพูดกับประชาชนอีกอย่างพอออกไปนอกประเทศแล้ว ก็พูดอีกอย่าง พวก ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก ไว้ใจไม่ได้
- เด็กชายประยุทธต่อหน้าคุณครูละก็ ทำตัวดีมาก เป็นเด็กเรียบร้อยแต่พอคล้อยหลังไปไม่กี่นาทีเท่านั้นแหละ แทบจะเป็นคนละคนเลย คนอะไร “ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก”
- ประวิตรตอนที่มายืมนาฬิกาเรามันก็พูดดีอย่างนั้น ดีอย่างนี้ แต่พอเราจะทวงนาฬิกาคืน กลับบอกว่าเราขี้หวงของ ทั้งที่ตัวเองยืมเป็น 4-5 ปีแล้วแต่ไม่เคยส่งคืนพอทวงก็บอกอย่างนั้นอย่างนี้ คนไม่มีสัจจะ “ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก” จริงๆเชียว
- ถาวรไหนว่าจะเอาของที่ปล้นมาได้ มาแบ่งกันไงนี่คิดจะฮุบไว้คนเดียวหรือไง ไม่เหมือนกับตอนที่ตกลงกันไว้นี่ “ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก” จริงๆเลยนาย
- “ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก” นั้น เปรียบถึงคนที่เมื่อยู่ต่อหน้าคนอื่นแล้วทำดี พูดดีด้วย แต่พอลับหลังก็แสดงออกตรงกันข้าม คนเหล่านี้ในสังคมเรามีพบเห็นกันได้ทั่ว ๆ ซึ่งพวกเขาอาจเป็นญาติพี่น้อง เพื่อนพ้องกัน หรือคนรู้จักกันทั้งใกล้ชิดและผิวเผิน นักจิตวิทยาบอกว่า คนที่มีลักษณะเช่นนี้ เป็นเพราะมีความรู้สึกที่เป็นปมด้อยในตนเอง
- คน ที่ ทําตัว แบบ ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก หน้า ไหว้ หลัง หลอก ลิงหลอกเจ้า มัว แต่ มอง ความ ผิด ของ คน อื่น โดย ที่ ไม่ ได้ มอง ตนเอง ไม่ พัฒนาตัวเอง คนแบบนี้คบไม่ได้
- ใครเคยเจอเพื่อนประเภทแบบนี้บ้าง ไม่มีแต่ก็อวดมี แล้วพยายามเกทับตลอด หวงวิชาสุดๆ พูดอย่างทำอย่าง ต่อหน้ามะพลับลับหลังตะโก ชอบแทงข้างหลัง ทรยศความไว้ใจของเพื่อน สารพัด
- ทหารคนสนิทร้าลึกความหลัง ต่อหน้า มะพลับ ลับหลังตะโก ฮิตเลอร์สามารถแสดงท่าทีสุภาพใส่คนทีเขาจอง เวรได้ เวลาทักทายลูกน้อง เขาจะกํามืออีกฝ่ายแน่น มองดวงตาไม่กะพริบ และเริ่มชักสีหน้าไม่พอใจ
- หน้าไหว้หลังหลอก หน้าไหว้หลังหลอก สำนวนนี้มีความหมายอย่างเดียวกับ "ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโกน" คือต่อหน้าทำดีแต่ลับหลังตรงกันข้าม.
- ภัทรเดช" ก็ใช่ย่อย ขอสานต่อความฟินต่อจากสาวปุ๊กลุกและเพื่อกลบข่าวเสียหายที่ว่ากันไปต่างๆ นานาว่า เป็นคู่จิ้นปลอมๆ ต่อหน้ามะพลับลับหลังตะโก .
- ไม่เฉพาะแต่บริษัทน้ำเมาเท่านั้นหรอกที่มักแสดงออกแบบสองมาตรฐาน แบบปากว่าตาขยิบ แบบปากปราศรัยน้ำใจเชือดคอ แบบต่อหน้ามะพลับลับหลังตะโก ..
- คุณหารูปมาโพสต์ได้แปลกดี คำพูดก็กินใจ ขอแสดงความรู้สึกบ้าง รู้ทั้งรู้ที่ว่าเขานั้นคดโกง ก็ยังบอกว่าไม่ เขาเป็นคนดี ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก จงทำดี มีศีลธรรม
- เรื่องราวของการทำงาน กับสิ่งที่ไร้สาระคือ การแก่งแย่ง ชิงดี ชิงเด่น และประเภท มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ ต่อหน้ามะพลับลับหลังตะโก.
- ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก ดีต่อหน้า ด่าว่านินทาใส่ร้ายป้ายสีเสียดสีลับหลัง จ้องจับผิด หาเรื่องเดือดร้อนวุ่นวายตลอดเวลา เป็นเรื่องราวเล่าขานเป็นตำนานในประวัติศาสตร์
- คือมันมักหนักไปทางมะเดื่อ หรือออกไปทางข้างนอกสุกใส-ข้างในเป็นโพรง ไม่ก็หนักไปทางมะพลับ ประเภทต่อหน้ามะพลับ-ลับหลังตะโก อะไรทำนองนั้น.
