ซึ่งการเข้าศึกษาในระดับ ปวส. นั้นผู้เรียนนั้นจะต้องสำเร็จการศึกษาจากการศึกษาระดับปวช.ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือ มัธยมศึกษา ปีที่ 6 ในสาขาที่เกี่ยวข้องเสียก่อน หรือใกล้เคียงถึงจะสามารถศึกษาต่อในระดับ ปวส. ได้
ปวช. นั้นเป็นการศึกษาสายอาชีพที่สามารถทำงานเฉพาะทางได้เลย เมื่อสำเร็จการศึกษาออกไป ซึ่งเมื่อเทียบกับการศึกษาในสายสามัญนั้น มัธยมปลายนั้นแทบจะทำอะไรไม่ได้ในสายงานดังกล่าว ผู้ที่จบ ปวช. และ ม.6 นั้นมี วุฒิเท่ากัน แต่ว่าถ้าเอาวุฒิ ม. 6 กับ ปวช. ไปสมัครงาน ปวช. จะได้งาน และมีความก้าวหน้ากว่า เพราะว่าทำงานได้เลยทันที และมีโอกาสได้งานทำมากกว่าการใช้วุฒิ ม.6 ไปสมัครงาน แต่ไม่สามารถเอาวุฒิ ปวช. ไปสอบเข้ามหาวิทยาลัยทั่วไปได้ เพราะว่าการเรียนในหลักสูตรนั้นแตกต่างกันนั่นเอง
ผู้ที่เรียนจบ ปวช. นั้นจะต้องไปเรียนต่อในสาขาที่เกี่ยวข้อง ในระดับ ปวส. 2 ปีก่อนถึงจะสามารถใช้วุฒิ ปวส. นั้นไปสมัครเข้าเรียนในมหาวิทยาลัยที่เปิดรับวุฒิ ปวส. ซึ่งสามารถเทียบได้กับ วุฒิอนุปริญญา นั่นเองแต่ก็จะมีตัวเลือกมหาวิทยาลัยน้อยมาก ส่วนมากจะเป็นมหาวิทยาลัยเอกชน ซึ่งจะรับเทียบวุฒิ ปวส. เรียนต่ออีก 2 ปีก็จะได้วุฒิปริญญาตรี
- สายอาชีพ จบ ม.3 > ปวช. > ปวส. > เรียน 2 ปี ปริญญาตรี
- สายสามัญ จบ ม.3 > ต่อ ม.4-ม.6 > ปริญญาตรี
ถ้าจะให้เปรียบเทียบกันง่ายๆ แบบเห็นภาพจริงก็คือ
- ปวช. วุฒิเทียบเท่า มัธยมปลาย
- ปวช.1 คือ ม.4
- ปวช.2 คือ ม.5
- ปวช.3 คือ ม.6
- ปวส. เทียบเท่า มหาวิทยาลัย ปี 2 สำเร็จการศึกษา ไปเรียนต่อมหาวิทยาลัย 2 ปี ก็จะได้วุฒิปริญญาตรีนั่นเอง
เปรียบเทียบ ข้อดีข้อเสีย ของสายสามัญ และ สายอาชีพ
สายสามัญ
ข้อดี : เรียนสายสามัญนั้นจะดีกว่า ตรงที่สามารถเรียนต่อ ป.ตรี ได้ทุกมหาวิทยาลัย ทุกคณะ ทุกสาขา โดยเฉพาะ ม.ปลาย สายวิทย์-คณิต ที่สามารถเลือกสมัคร สอบ เรียนต่อได้ทุกสาขาวิชา ทุกคณะ โดยนักเรียนกลุ่มนี้ จะสามารถสมัครสอบเข้า มหาวิทยาลัยของรัฐชื่อดังต่าง ๆ เช่น จุฬา, ธรรมศาสตร์, เกษตร, มหิดล ฯลฯ ได้เลยถ้าสอบติด หรือผ่านการคัดเลือก หรือสามารถนำวุฒิไปสอบเป็นพนักงานราชการ สมัครงานหน่วยงานรัฐ ทหาร ตำรวจ นายสิบข้อด้อย : ถ้าเรียนจบสายสามัญ ม.ปลาย แล้วไม่เรียนต่อ ป.ตรี ที่มหาวิทยาลัยนั้นหาตำแหน่งงานยากพอสมควรเพราะว่าไม่มีความรู้เฉพาะทางเหมือนอย่างสายอาชีพที่จบ ปวช. ที่จบออกมาแล้วสามารถทำงานได้เลย ซึ่งงานที่ได้ก็จะเงินเดือนไม่ค่อยดีเท่าที่ควรเช่นเป็นพนักงานเซเว่น พนักงานบริการ
ถ้าจบมัธยมปลายแล้วนั้นแนะนำให้ไปเรียนต่อปริญญาตรีต่ออีก 4 ปีในมหาวิทยาลัยรัฐหรือเอกชน จะช่วยให้ได้งานและได้เงินเดือนมากกว่า ม.6 และ วุฒิ ปวส. แน่นอน และมีโอกาสก้าวหน้าในหน้าที่การงานมากกว่าวุฒิปวส. อยู่พอสมควร
สายอาชีพ
ข้อดี : ในสายอาชีพนั้น ในวุฒิ ปวช. นั้นเมื่อสำเร็จการศึกษาออกมาในสาขาต่าง ๆจะสามารถทำงานได้เลยทันที โดยจะเป็นแรงงานที่มีคุณภาพ ที่สามารถใช้ความรู้ในการทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม หรือประกอบอาชีพส่วนตัวได้ในระดับหนึ่ง แต่ถ้าต้องการเงินเดือนที่เพิ่มขึ้นและความสามารถที่มากขึ้น รวมทั้งเงินเดือนที่เยอะขึ้นนั้นแนะนำว่าให้เรียนต่อในระดับ ปวส. จะดีกว่า และก็จะได้เงินเดือนดีกว่าจบ ม.ปลาย และหางานได้ง่ายกว่านั่นเองข้อด้อย : แต่สำหรับ กลุ่มที่จบ ปวส.นั้นหากต้องการที่จะเรียนต่อในระดับปริญญาตรีนั้น จะมีมหาวิทยาลัยที่เป็นตัวเลือกที่ค่อนข้างจำกัด โดยจะมีพวก ราชมงคล, ม.ราม, มสธ., ม.เอกชน, สายช่าง 3 พระจอม, สายเกษตร แม่โจ้ ซึ่งมีตัวเลือกน้อยกว่าสายสามัญพอสมควร และข้อเสียของสายอาชีพที่จบ ปวส. นั่นก็คือ พอทำงานไปถึงจุดจุดหนึ่ง ทั้งตำแหน่งงาน และเงินเดือน จะตันในช่วงปลายเพราะว่าวุฒิการศึกษา มันปรับระดับให้เงินเดือนได้สูงสุดแค่นั้น ซึ่งแตกต่างจากจบปริญญาตรี ตรงที่ตำแหน่งถึงจะตันเหมือนกัน แต่ตันช้ากว่า และตันที่เงินเดือนสูงกว่า นั่นเอง ดังนั้นสำหรับคนที่จบ ปวส.แนะนำให้เรียนต่อ อีก 2 ปีให้ได้ปริญญาตรีจะช่วยให้อาชีพมีความก้าวหน้ามากขึ้น
คุณอาจจะได้ยินคนบอกว่า คนทำงานสายอาชีพนั้น หางานง่ายกว่าคนที่จบบปริญญาตรี ถูกต้องเพราะว่าคนจบ ปวส. นั้นเงินเดือนน้อยกว่าคนจบปริญญาตรี แต่อย่างลืมว่า ในสายงานเดียวกัน ตำแหน่งเดียวกัน เริ่มต้นพร้อมกัน เงินเดือน ป.ตรีสตาร์ทสูงกว่า ปวส. แน่นอน เพราะว่ามีวุฒิสูงกว่าและมีความก้าวหน้ามากกว่า ปวส.