(สํา) ก. “หักโหมเอาด้วยกําลัง ใช้อํานาจบังคับเอา”
“หักด้ามพร้าด้วยเข่า” หมายถึงการใช้กำลังในการขู่เข็น บังคับให้ทำสิ่งนั้นสิ่งนี้ ด้วยกำลัง ให้ได้ผลสัมฤทธิ์ โดยที่ไม่เกี่ยงวิธีการในการได้มา ซึ่งผลที่ได้จากการบังคับนั้น ผู้ให้ก็ให้ หรือทำให้ด้วยความไม่เต็มใจ ซึ่งการกระทำดังกล่าวนั้นเป็นการกระทำของบุคคล ที่เห็นแก่ตัวไม่มีความรับผิดชอบ หรือไม่มีความสนใจในความเป็นมนุษย์ของอีกผ่ายมากนัก การกระทำแบบ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” นี้ไม่ดี เป็นการแสดงออกให้เห็นถึงความไร้สติปัญญาของผู้ที่มักใช้วิธีดังกล่าว ในการทำสิ่งต่างๆให้สำเร็จ โดยที่ไม่มีการคำนึงถึงผลกระทบต่างๆอย่างรอบด้าน มักเป็นการกระทำของคนที่ไม่ได้ใช้เหตุ และผลเป็นที่ตั้ง คนพวกนี้มักชอบใช้อารมณ์ในการตัดสินเกือบทุกอย่าง ในชีวิตของพวกเขา เป็นคนเอาแต่ใจ และไม่น่าคบหาอย่างยิ่ง เพราะถ้าเราคบคนแบบนี้ไป รังแต่จะทำให้ชีวิตอับจน เพราะพวกเขาเป็นคนที่มักไม่ชอบใช้เหตุ และผล ทำอะไรไม่ได้ตามใจก็จะรังแต่จะใช้อารมณ์ ซึ่งเราอาจจะโดนการกระทำแบบ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” จากเขาสักวันหนึ่งนั่นเอง
ที่มาของสำนวน “หักด้ามพร้าด้วยเข่า”
หักด้ามพร้า นั้นเป็นคำกริยาที่ใช้ในการอธิบายถึงลักษณะท่าทางการพยายามที่จะทำลายด้ามพร้า ซึ่งด้ามพร้านั่นก็คือมีดชนิดหนึ่งที่มีด้ามยาวทำจากไม้เนื้อแข็งมาก มีขนาดเท่าแขนและ ยาวประมาณ 1 เมตรใช้ในการถางป่า ตัดต้นไม้ขนาดเล็ก และเนื่องจากด้ามของพร้านั้นจะมีความแข็งแรงมาก ทำให้ยากต่อการหัก ดังนั้นการพยายามที่จะใช้แรงของคน เพื่อที่จะทำให้ด้ามพร้าหักได้นั้น จะต้องใช้แรงและกำลังอย่างมากในการทำลาย จึงเป็นการกระทำที่ฝืนและไม่อาจจะสำเร็จได้ด้วยดี หรือมีโอกาสสำเร็จได้น้อย และไม่เกิดประโยชน์มากนักนั่นเอง
ตัวอย่างการนำไปใช้ในประโยค
- การที่จะออกรบในครั้งนี้ ทัพของเราเป็นรองข้าศึกยิ่งนัก ควรรอทัพเสริมก่อนจะดีกว่า เราไม่ควร “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” ซึ่งอาจจะทำให้เราเสียทีให้กับข้าศึกได้
- เจ้าของโรงงานใช้วิธี “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” โดยประกาศให้พนักงานทำงานในวันหยุด ซึ่งนั่นทำให้พนักงานหลายคนทนไม่ไหวถึงขั้นลาออก
- นายกใช้วิธี “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” ด้วยการประกาศขึ้นราคาน้ำมันทีเดียว 5 บาทต่อลิตรสร้างความเดือดร้อนให้กับประชาชนนับล้าน
- ทหารประกาศไม่ให้ประชาชนเข้าร่วมชุมนุมเรียกร้อง ประชาธิปไตย ด้วยการใช้คำประกาศของคณะรักษาความสงบเป็นการกระทำที่ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า”
- ประยุทธ์ สั่งระงับการทำเหมืองทองของ บริษัทอัคราไมน์นิ่ง ด้วยม.44 โดยไม่คำถึงถึงผลกระทบที่จะตามมา เป็นการกระทำที่ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า”
- แม่ไม่อนุญาตให้ฉันเล่นเกมเลยแม้ในเวลาว่าง และช่วงพักผ่อน เป็นการกระทำที่ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” มาก
- สหรัฐพยายามกดดันจีนด้วยมาตรการทางการค้าต่างๆ กับจีนเป็นการกระทำที่ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” ที่พยายามกีดกันสินค้าต่างๆจากจีนอย่างไม่เป็นธรรม
- เจ้านายไม่อนุญาตให้พนักงานสามารถลาป่วยได้ เป็นการกระทำที่ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” จนทำให้พนักง่านทำงานหนักจนล้มป่วยในที่สุด
- ป้าไม่อนุญาตให้ลุงไปเที่ยวตอนกลางคืน เป็นการกระทำที่ “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” จนคุณลุงตรอมใจ
เป็นอย่างไรกันบ้างสำหรับความหมายของสุภาษิตไทยคำว่า “หักด้ามพร้าด้วยเข่า” และที่มาของคำดังกล่าวรวมถึงตัวอย่างการใช้งานในประโยคต่างๆที่เราได้แต่งประโยคให้ หวังว่าจะเป็นประโยชน์สำหรับการนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน ไม่มากก็น้อย